2 Dúziwshiler

Ses deregi  
Intensivligi (dB)  
Jiyiligi (Hz)  
A
25
500
B
5
300
C
80
150
1. Bunda tómendegi pikirlerdiń qaysıları durıs?
❑ B ses esitilmeydi;
❑ A ses eń jumsaq ;
❑ C ses biyikligi boyınsha eń kishi;
❑ 
❑ B infra ses .
10. 
Muzıka ásbabınan alınǵan Si notasınıń jiyiligi 480 Hz, Fa notasınıń jiyiligi 341 Hz, 
Do notasining chasto notasınıń jiyiligi tasi 256 Hz.
Bunda tómendegi pikirlerdiń qaysıları durıs
❑ Do notası eń qattı esitiledi.
❑ Si notasi eń qattı esaplanadı.
❑ Fa notası Si notasına qaraǵanda qattılaw esitiledi. 
❑ Si notasi Fa notasına qaraǵanda qattıraq esitiledi. 
11. 
K, L, M notaları tárepinen islep shıǵılǵan seslerdiń chastota diapazonları tómendegi 
grafikte keltirilgen.
Tovush manbai  
Chastota (Hz)  
A
21 000-35 000
B
1000-10 000
C
100-500
Usıǵan baylanıslı, salamat adam qaysi ses notalarınan shıǵıp atırǵan sesti esitiwi múmkin?
❑ Barlıǵın
❑ A notasınan shıqqan sesti ❑ B notasınan shıqqan sesti
❑ C notasınan shıqqan sesti

---

28 
12. 
Sestiń tezligi 340 m/s bolǵan jaǵdayda tarqalıp atırǵan K hám L ses tolqınlarınıń bir 
waqıttaǵı kórinisleri súwrette kórsetilgen.
Bunda tiykarınan tómende keltirilgen pikirlerden qaysıları durıs?
❑ K tolqın infrases tolqın
❑ L ses ultrases tolqın
❑ K sestiń biyikligi L nikiden úlken 
❑ K sestiń qattılıǵı L nikiden úlken
❑ K sestiń terbeliw dawiri L nikiden kishi
14. Íssılıq hádiyseleri  
(Talqılaw hám juwmaq jazıw)
1. Tómendegi súwrette dene temperaturasınıń waqıtqa baylanıslı grafigi keltirilgen. Usı grafikten 
paydalanıp tómendegilerge juwap jazıń:
1. Deneniń eriw temperaturası neshe gradus selsiy?
2. Deneniń qaynaw temperaturası neshe gradus selsiy?
3. Dene qattı halattan suyıq halatqa ótiwine qansha waqıt kerek boldı?
4. Deneniń puwlanıw jaǵdayı qansha waqıt dawametti?
5. Grafiktiń C bóliminde dene qanday agregat halatta?

---

29 
2. Tómendegi súwrette dene temperaturasınıń waqıtqa baylanıslı grafigi keltirilgen. Usı grafikten 
paydalanıp tómendegilerge juwap jazıń:
1. Grafiktiń E bóliminde dene qanday agregat halatta?
2. Grafiktiń D bólimi qanday fizikalıq jaǵdaydı bildiredi?
3. Dene qattı halattan suyıq halatqa otiwine qansha waqıt kerek boldı?
4. Denenıń puwlanıw jaǵdayı qansha waqıt dawam etti?
5. Grafiktiń A bóliminde dene qanday agregat halatta?
3. Eki birdey ıdısta massasi hám temperaturası birdey bolǵan suw bar. Bul ıdıslardaǵı suwǵa
massasi hám temperaturası birdey bolǵan qorǵasın hám qalay (Stannum(Sn))sharlar tusirildi. Bunda 
qorǵasın shar salınǵan ıdıstaǵı suwdıń temperaturası qalay shar salınǵan ıdıstaǵı suwdıń 
temperaturasına qaraǵanda joqarı boldı.
1. Ídıslardaǵı suwdıń ishki energiyası birdey bolıp ózgergen be?
2. Sharlar ıdıslarǵa hám suwǵa birdey ıssılıq muǵdarın bergen be?
3. Qorǵasınnıń salıstırmalı ıssılıq tıǵızlıǵı úlken be yaki qalayniki me?
Juwaplarıńızdı dálilleń.
4. Súwrette qattı denenıń qızdırılǵandaǵı temperaturasınıń ózgeriwi grafigi berilgen.
Usı grafikten paydalanıp tómendegilerge juwap beriń:
a) Denenıń eriw temperaturasi qanday?
b) 60°C dan eriw noqatına shekem qızdırıw ushın qansha waqıt kerek boldı?
c) Eriw jaǵdayı qansha waqıt dawam etti? (min)
d) Suyıq halattaǵı dene qanday temperaturada qızdırılǵan?

---

30 
5. Bobur 250 g massalı kristall denenıń eriw temperaturasın anıqlaw boyınsha tájiriybe 
o’tkizdi. Usı tájiriybede Bobur kristall deneni qızdırıwǵa arnalǵan pechte qızdırdı hám dene 
temperaturasın hár minutta ólshep turdı. Hám de alınǵan nátiyjelerdi 1-ketekshege kiritip bardı.
a) Bobur alǵan 1-ketekshe tiykarında dene temperaturasinıń waqıtqa baylanıslı grafigin 
sızıń.
b) Denenıń eriw temperaturasın anıqlań.
c) Eger Bobur isletken qızdırıwǵa arnalǵan pech har sekundta denege 800 J ıssılıq bergen 
bolsa deneniń salıstırmalı eriw ıssılıǵın anıqlań.
1-jadval
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
t (℃) 20
233
446
660
660
660
820
720
660
660
6. 
Metaldı qayta islew zavodında teń massadaǵı qorǵasın (I) hám qalay (II) bólekler 
eritilmekte. Olardıń temperaturasınıń waqıtqa baylanısıw grafikleri 2-súwrette kórsetilgen. 
Mettallardıń waqıt birliginde alǵan ıssılıq muǵdarı birdey.
Usı grafikten paydalanıp tómendegilerge juwap beriń:
a) Qaysı metaldıń eriw temperaturasi joqarı?
b) Qaysi metaldıń salıstırmalı ıssılıq tıǵızlıǵı joqarı?
c) Qaysi metaldıń salıstırmalı eriw ıssılıǵı joqarı ? Juwaplarıńızdı dálilleń.
7. 
32 m biyikliktegi sharsharadan hár sekundta 33,5 
m
3
suw túsedi. Bul sharsharadan 
saatına qansha energiya alıw múmkin (GJ)? Tap usınday energiya olıw ushın hár saatta qansha kómir 
jaǵıw kerek (kg)? Kómirdiń salıstırmalı janıw ıssılıǵı 2·10
7
J
. 
kg
8. 
Massasi birdey bolǵan qorǵasın quyılǵan eki tigel (konus shaklidagi idish) 
temperaturası hár qıylı bolǵan xanalarda suwıtıldı. Qaysi grafik ıssı xana ushın hám qaysı grafik 
suwıq xana ushın sızılǵan (súwretke .q)? Grafiklerdegi parıqtı tabıń háma bul parqlardıń sebebin 
túsindiriń.

---

31 
9. 
Suwdıń ısıwı hám suwıwında waqıt ótiwi menen temperaturanıń ózgeriwi súwrette 
berilgen. Grafiktiń AB va BC bólekleri suwdıń qanday halatına say keledi? Ne ushın BC bólegi waqıt 
o’kiga parallel? Sebebin túsindiriń?
10. 
Súwrette massasi birdey bolǵan suw, spirt hám efirdiń ısıw hám qaynaw grafikleri berilgen. 
Grafiklerden qaysı biri suw ushın, qaysı biri spirt ushın hám qaysi biri efir ushın sızılǵan? 
Juwaplarıńızdı dálilleń.
11. 
Tıǵızlıǵı 1,2 l bolǵan kofe qaynatqısh temperaturası 15°C bolǵan suw menen toltırıldı. 
Kofe qaynatqısh plitadan olınǵannan soń puwlanıw nátiyjesinde onda 50 cm
3
kem suw qalǵan bolsa, 
kofe qaynatqıshtaǵı suwdıń ısıw hám qaynawı ushın qansha ıssılıq muǵdarı ketken? (Temperatura 
ózgeriwi menen suw zichligining ózgeriwin esapqa almań.)

---

32 
12. 
Eki birdey kolba bir qıylı manometrler menen jalǵanǵan. Birinshi kolba ıssı suwlı 
ıdısqa, ekinshisi suwıq suwlıi ıdısqa túsirildi. Bunda manometrlerdegi suyıqlık sırtı formaları (sathlari) 
ózgerip, súwrette kórsetilgen halatta bolǵan. Qaysı ıdıstaǵı suwdıń temperaturasınıń joqarıi ekenin 
hám qaysı kolbada hawa molekulalarınıń kinetik energiyası (deneniń mexanikalıq hárekettegi 
energiyası) artqanın anıqlań.