2. Eritmalarning bug‘ bosimi. Raul qonuni

---

2. Eritmalarning bug‘ bosimi. Raul qonuni 
 
Ideal eritmalardagi komponent i ni bug‘ bosimi, eritma haroratida toza komponent bug' 
bosimini eritma tarkibidagi komponentning mol qismi 
𝑥
𝑖
ga ko'paytirilganiga teng: 
𝑝
𝑖
= 𝑝
𝑖
0
∙ 𝑥
𝑖
.
Eritmani bug‘ bosimini uning molyar qismiga to‘g‘ri proporsionalligi Raul tomonidan 
aniqlangan. Shuning uchun formulani Raul qonunining matematik ifodasi deyiladi. 
Binar eritmalar uchun bu formula quyidagicha yoziladi: 
𝑝
𝑖
= 𝑝
𝑖
0
∙ (1 − 𝑥
2
).
bunda:
𝑝
𝑖
-eritma ustidagi erituvchini parsial bug‘ bosimi;
𝑝
𝑖
0
−toza erituvchi ustidagi bug‘ bosimi;
𝑥
2
-erigan moddaning mol ulushi; 
(1 − 𝑥
2
) = 𝑥
1
— erituvchini mol qismi (
𝑥
1
+ 𝑥
2
) = 1 
Ko‘pincha Raul qonunini qiymati binar eritmalar ifodalanadi: 
uchun quyidagicha 
𝑝
0
− 𝑝
𝑝
0
= 𝑥
2
bunda: (IV.4) btini (IV.3) ga qo‘yilsa, 
𝑝
0
− 𝑝
𝑝
0
=
𝑛
2
𝑛
2
+ 𝑛
1
kelib chiqadi yoki qilib yozish mumkin. 
∆𝑃
𝑃
0
=
𝑛
2
𝑛
2
+ 𝑛
1
bunda: 
𝑛
2
- erigan moddaning mol sonlari,
1- misol. 25°C da toza suvning bug‘ bosimi 3167,73 Pa, shu haroratda 20% li glyukoza 
eritmasining bug‘ bosimi qanday bo‘ladi? 
2- misol Eritmaning bug‘ bosimini 266,5 Pa ga pasaytirish uchun 303 K da 90 g suvda qancha 
glitserin eritilishi kerak? SHu haroratda toza suvning bug‘ bosimi 4242,3 Pa ga teng deb 
olinsin. 
3- misol 6.18 g anilin 74 g efir [(C
2
H
5
)
2
O] da 303 K da eritilgan, eritmaning bug‘ bosimi 85800 
Pa ga teng. Shu haroratda toza suvning bug‘ bosimi 86380 Pa ga teng bo‘lsa, anilinning 
molekulyar massasi qancha bo‘lishi mumkin? 
Masalalar 
296. 6,4 g naftalin (C
10
H
8
) 90 g benzol (C
6
H
6
) da eritilgan. Eritmaning 393 K dagi bug‘ bosimi 
qanday? Shu haroratda toza benzolning bug' bosimi 9953,82 Pa ga teng. 
297. 150 g eritmada 34,2 g shakar (C
12
H
22
O
11
) eritilgan. 303 K da toza suvning bug‘ bosimi 
4242,3 Pa, shu haroratda eritmaning bug‘ bosimi qanday bo‘ladi? 

---

298. 293 K da toza efir [(C
2
H
5
)
2
O]ning bug‘ bosimi 58920 Pa, shu haroratda 100 g efirda 12.2 
g benzoy kislota ( C
6
H
5
COOH) eritilgan eritmaning bug‘ bosimi 54700 Pa ga teng bo‘lsa, 
eritmadagi kislotaning molekulyar massasi qancha bo‘ladi?