2. Guk qonuni. Tashqi yuklanmalarni qo`yish usuli, sterjenlar shakllarining kuchlanish va deformatsiyalarga ta'siri

2
a+ N
3
2a+P
=0 ; (2) 

---

Bu ikki tenglamadan uchta noma'lumni topish mumkin bo`lmaganligidan, 
bitta qo`shimcha tenglama tuzish kerak bo`ladi. Bu qo`shimcha tenglama 
sistemaning elementlarida hosil bo`ladigan deformasiyalarning 
munosabatidan deformatsiyadan keyingi vaziyati. (6,1 –rasm,a) da punktir 
chiziqlar bilan ko`rsatilgan. 
6,1 –rasm. 
Biz tekshirayotgan xol sistemaga kuch ta'siridan, AV brus absolyut bikr 
bo`lganidan vaziyatlari AS A,S, trapetsiyani tashkil etadi, trapetsiyaning 
asoslari ikki chekka sterjenning absalyut chizilishidan iborat bo`lib, 
o`rtadagi sterjenning absalyut cho`zilishi trapesianing o`rta chizig`idir, 
binobarin, uzayishlari orasidagi bog`lanishlarni tuzamiz: 

---

=
=
(3) 
bu absolyut cho`zilishlarni Guk qonuni yordamida tegishli noma'lum 
zo`riqish kuchlari bilan ifodalaymiz: 
1
=
; 
2
=
; 
3
=
. (4) 
(4) tenglamalarni (3) ga qo`yib quyidagi qo`shimcha tenglamani chiqamiz. 
; ( 5 ) 
endi yuqoridagi uch no'malumli algebralik tenglamani yechib quyidagi 
natijani olamiz: 
; 
; 
. 
Misoldan ko`rinib turibdiki, statik noaniq sistemaning bitta elementini 

---

tayyorlashda quyilgan noaniqlik shu sistemaning barcha elementlarida 
zo`riqish kuchlarini hosil qiladi. 
Cho`zilish va siqilishda brus mustaxkamligini tekshirish va uning zarur 
o`lchamlarini aniqlash.
Oldin bo`ylama kuch ta'sirida brusda kuchlanish va deformasiyalarning 
taqsimlanishi masalasi ko`rib chiqiladi. 
Lekin berilgan nagruzka ostida sterjen (ostida) uzoq muddat ishlashi 
(ishonchli) ko`ndalang kesim o`lchamlari qanday bo`lishi kerakligi 
masalasi xal qilinmaydi. Bu esa materiallar qarshiligining bosh 
masalalaridan biridir. Ommaviy qurilish ketayotgan bir sharoitda 
konstruktsiya puxtaligini to`la ta'minlash bilan birga qurilish materiallarini 
tejamli sarflash masalasi ko`tariladi.
Sterjen o`lchamlari berilgan xollarda sterjenning yuk ko`tarishi layoqatini, 
ya'ni sterjen hech qanday o`zgarishlarga uchramasdan uzoq muddat ishlash 
uchun xavfli bo`lmagan kuchni topish masalani yechish uchun maxsus 
hisoblashlarni bajarish zarur. 
Bunday masalalarni yechishning uch xil usuli bor. 

---

1.
Xavfli nagruzkalar usuli. 
2.
Ruxsat etilgan kuchlanishlar usuli