2-kredit uchun topshiriqlar 1topshiriq. Sunniylikmazhabiga doirjadvalnito'ldiring

2topshiriq. Shialik mazhabiga doir jadvalni to'ldiring

Mazhablar	Asoschisi	Tarqalganhududlari	Yo'nalishning maqsadi
Ismoiliylar	Abbosiylarga qarshi kurashni davom ettirish tarafdori bo'lgan bir guruh shialar oltinchi imom Ja'far as Sodiqning katta o'g'li Ismoil atrofiga jipslashdilar. IX asr oxirlariga kelib,   ismoiliy   oqimi   mustaqil   mazhab   sifatida   tashkil   topdi	Suriya,   Eron,   Pokiston,   Afg'oniston   shimolida,   Pomirda, musta'liy mazhabi esa Yaman, Hindiston, Pokiston, Misrda, druzlar Suriya va Livan	Ularning taʼlimoti avvalo ikkiga: zohiriy (tashqi) — ochiq va botiniy (ichki) — maxfiy taʼlimotlarga boʻlinadi. Zohiriy taʼlimot shialarning umumiy taʼlimotidan kam farq qiladi, bu taʼlimot firqaning maxfiy taʼlimotidan bexabar boʻlgan oddiy ommaga moʻljallangan. Birinchi bor botiniy taʼlimotni movarounnahrlik annasafiy (942 y. v.e.) asoslab berdi. Unga koʻra, mutlaq xudo oʻzidan quyi boʻlgan 7 ta pogʻonani ajratadi (emanatsiya), yaʼni: mutlaq xudo, olamiy akl, olamiy jon, birlamchi materiya, fazo, vaqt va komil inson (yaʼni pay-gʻambar). Kamolotga erishgan inson (al-inson alkomil), I. taʼlimoti boʻyicha, oʻzida "olamiy aql"ni aks ettirgan notiq (gapiruvchi) boʻlib, u paygʻ-ambar maqomida boʻladi va vahiyni insonlarga yetkazib beradi, oʻzida "olamiy jon"ni aks ettirgan somit (jim turuvchi) esa oyatlardagi botiniy maz-munni tushuntirib beradi. I. tasavvurida insoniyat tarixi Odamatodan Qoimgacha boʻlgan "buyuk davr"dir. U 7 "fitra"dan iboratki, ularning har biriga muayyan notiq (paygʻambar) toʻgʻri keladi: Odam, Nuh, Ibrohim, Muso, Iso, Muhammad. Har bir pay-gʻambar davrining yettinchi imomi ke-yingi paygʻambar (notiq)ga aylanadi. Demak, Ismoilning oʻgʻli Muhammad — yettinchi imom, Qoim qiyofasida yettinchi paygʻambar boʻlib kelishi va "qiyomat Qoim"gacha hukm surishi kerak.
Jafariylar	Ja'fariy   mazhabi   shia   yo'nalishidagi   diniy-huquqiy   tizimga   kirib,   12 imomga e'tiqod qiluvchi imomiylarning asosiy oqimidir. Imomiylar 6-imom Ja'far as-Sodiq (vafoti 765 yil)ni shialik fiqh tizimining asoschisi deb biladilar	Eron   va Iroq	Shialikdagi mazhablardan birining   nomi,  o`n ikki   imomga  e’tiqod   qiluvchi   imomiylarning  asosiy  oqimi  «ja’fariylar»  deb ataladi. Oltinchi imom, shialik fiqhi asoschisi Ja’fari Sodiq nomi bilan bog`liq. Shialikning diniy- huquq majmuasi hozirgacha «ja’fariya» deb yuritiladi  Aslida bu tizim bir qator mujtahid va ilohiyotchilar tomonidan IX-X asrlarda ijtihod qilingan bo'lib, bunda imom Ja'farning deyarli roli bo'lmagan,  undan fiqh va ilohiyotga  oid hech qanday asar qolmagan
Qaramatiy   mazhabi	Qaramatiy  shia   mazhabidagi   ismoiliylarning asosiy shohobchalaridan  biri bo'lib, IX asr oxirida Iroqda vujudga kelgan	Suriya va Yamanda	Ular Islom qonun-qoidalariga itoat etmaganlar, ularda masjid bo'lmagan, musulmonlar ziyoratgohi Qora tosh Ka'baga ziyoratni, unga sig'anishni bid'at, budparastlik, deb hisoblaganlar. 899 yili Baxraynni bosib olib, Al-Axso (Sharqiy Arabiston)da o'z davlatlarini tuzganlar
Rofiziy mazhabi	Ali avlodlaridan bo'lmish, hazrati Alining nabirasi   Zayd   ibn   Ali   (699-740)   davrida   rofiziylarning   uning   nomi   bilan   bog'liq   zaydiya   shia harakati paydo bo'ldi. Zayd 739 yili Kufada Umaviylarga qarshi qo'zg'olon ko'tardi, shialar uning atrofiga yig'ilib, uni imom deb e'lon qildilar		Bular Muhammad (s.a.v.)dan keyingi chahoryor xalifalardan Abu Bakr va Umar hokimiyatini tan olmaydilar, payg'ambar o'zidan keyin Hazrati Alini voris qilib qoldirgan, deb da'vo qiladilar
Zaydiylar	Milodiy sakkizinchi asr o`rtalarida shialikda vujudga kelgan bir firqa tarafdorlari «zaydiylar» deb atalgan. Bu firqaga shialarning beshinchi imomi Muhammad Boqirning ukasi Zayd ibn Ali asos solgan	Shimoliy Eron Yaman aholisining yarmidan koʻprogʻi. Saudiya Arabistonida, Pokiston	Zaydni soʻnggi 5-imom x.isoblab, undan keyingi shia imomlarini tan olmaydilar. Ular oʻz aqidalari va marosimlari jihatidan shialar va sunniylar oʻrtasida turib, har ikkala oqimga nisbatan murosasozlik yoʻlini tutadilar.yashiringan imom Mahdiyga ishonmasliklari, Alidan ilgarigi uch xalifa (Abu Bakr, Umar, Us-mon)ni laʼnatlamasliklari, taqiyya prinsipini va mutʼa (yoki siygʻa) nikohini inkor etishlari bilan shialardan, avliyolar va mozorlarga sigʻinishni hamda darvishlik va zohidlikni inkor etishlari bilan sunniylardan ajralib turadilar. Oʻz aqidalarida moʻʼtaziliylardan iroda erkinligi va Kurʼonni Alloh yaratganligini, xorijiylarlzm esa diniy eʼtiqodni amaliy faoliyat bilan mustahkamlash qoidasini qabul qilib olganlar.