Nanoplyonkalar, uglerodli nanotrubkalar asosidagi qurilmalar va fullerenlar

NANOPLYONKALAR, UGLERODLI NANOTRUBKALAR ASOSIDAGI QURILMALAR VA FULLERENLAR
E.E.ANVARJONOV- Islom Karimov nomidagi TDTU Qo’qon filiali talabasi

ANNOTATSIYA
Nanoplyonkalar o'zi nima ?
Nanoplyonkalar bu - materialning yupqa qatlamlari bo'lib, ularning qalinligi nanometr fraktsiyalaridan (monoatomik qatlam) bir necha mikrongacha bo'ladi. Nanoplyonkalar qattiq yoki suyuq (kamdan-kam gazsimon) bo'lishi mumkin. Nanoplyonkalarning tarkibi, tuzilishi va xususiyatlari boshqa plyonkalardan farq qiladi.
Qattiq nanoplyonkalarga mikroelektron qurilmalarni yaratish, korroziyani oldini olish, tashqi ko'rinishini yaxshilash va hokazolar uchun metall yuzalardagi oksidli plyonkalar va turli materiallarda hosil bo'lgan sun'iy plyonkali qoplamalar kiradi.
Ularni olish usullari:
• kimyoviy va plazma kimyoviy bug'larini cho'ktirish;
• vakuumli cho'kma jarayonlari:
• vakuumli termal
• magnetronning chayqalishi
• vakuum yoyi cho'kishi
• ion nurlarining cho'kishi
• elektron nurlarning yotqizilishi
• tushirish usuli
Nanoplyonkalarning xossalari
Ayrim hollarda juda kichik bo'lgan ob'yektlar o'zlarining xususiyatlarini tubdan o'zgartiradilar. Masalan, bunday kichik jismlar uchun erish harorati, o'ta sovutish darajasi va tekisliklararo masofa massiv jismlarga nisbatan o'zgaradi. Ko'pgina funktsional qoplamalar qalinligi chegaralariga ega, undan yuqorida ular o'z xususiyatlarini yo'qotadi yoki qo'llash jarayonida buziladi.

Xususiyatlarning o'zgarishi ob'yektning kamayishi bilan sirt rolining oshishi bilan izohlanadi, chunki tananing hajmi chiziqli o'lchamlar kubiga, sirt maydoni esa kvadratga mutanosib ravishda o'zgaradi.
Nanoplyonkalar ajoyib hususiyatlarga ega u deyarli ko'rinmas

O'z-o'zidan qo'llab-quvvatlanadigan nanoplyonkalar membrana texnologiyasining ajoyibotidir. Qilish oson bo'lmasa-da, bir marta qo'llanilgandan so'ng, bu kvazi-2D ob'yektlar nanoskopik qalinlik bilan makroskopik yuzaning birikmasidan kelib chiqadigan hayratlanarli xatti-harakatlarni namoyish etadi. Toyoki Kunitake va uning hamkasblari tomonidan Nature Materials (2006, 5, 494) tomonidan berilgan ajoyib misol. Ular juda yupqa ko'zga zo'rg'a ko'rinadigan o'ta yupqa plyonka yasadilar, lekin shu qadar egiluvchanki, uni plyonka kengligidan 30 000 marta kichikroq mikropipetka teshigi orqali tortib olish mumkin.Yupqaligiga qaramay, deyarli ko'rinmas darajada, u o'zidan 70 ming marta og'irroq suyuqlik muhitini ushlab turadi va sezilarli deformatsiyalarga bardosh bera oladi. Bundan tashqari, u turli xil tashqi muhit va mexanik stresslarga chidamli. Eng ta'sirlisi shundaki, plyonka o'lchamlari bo'yicha rekordni yangiladi, uning kengligi bir necha santimetr va qalinligi atigi 45 nm.