2-Laboratoriya: Gorizontal tindirgichlarning texnologik ko`rsatgichlarini topish. Ishning maqsadi

2.1-rasm. Sug'orish tizimlarida tindirgichlarni joyiashtirish: a - yuqori befda 
gidrouzel tarkibida; b - qirg'oqda gidrouzel tarkibida; d - kanalda gidrouzel 
yaqinida; e - kanalda gidrouzeldan ancha uzoqda; f - to‘g‘onsiz suv olishda 
kanallarda; g - kanalda joyning past yeriaridan foydalanib; 1 - tindirgich; 2 - suv 
olish; 3 - kanallar. 
2.2-rasm. Suv oqimining ingichka devorli suv o‘tkazgichlardan o‘tishi. 
 
Tindirgichda va daryoda sathlarning tushishi l...l,5 m dan ortiq bo'lganda, 
tindirgichlarda cho'kkan cho'kindilarni uzluksiz yoki davriy gidraviik yuvish yo'li 
bilan tozalanadi. Agar sathlar tushishi bo'lmasa, unda ularni ekskovatorlar yoki 
loyqa so‘ruvchi mexanizmlar bilan tozalanadi. Bu holda tindirgichlar 
kengaytirilgan va chuqurlashtirilgan kanal uchastkasini ifodalaydi. 
Tindirgichlarning tasnifi. Konsruksiyasi va ishlash prinsipiga ko‘ra 
tindiigichlar quyidagi asosiy belgilarga ko‘ra tasnifga bo‘linadi: 

---

- cho‘kindilarni tozalash usuliga ко fa — mexanizmlar bilan tozalash, gidraviik 
yuvish va aralash;
- gidraviik yuvish rejimiga ко‘ra — davriy yuviladigan va uzluksiz yuviladigan;
- joylashgan о‘rniga ко`ra —gidrouzel tarkibida, undan ma’lum masofada 
uzoqda va ichki tizimda;
- kameralar soniga ко`ra — bir kamerali, ikki kamerali va ko‘p kamerali;
- suv xojaligi tizimining vazifasiga ко`ra — eneigetik, irrigatsiya va suv ta’minoti;
- tindirish kameralarida oqimning rejimiga ко`ra — to‘g‘ri chiziqli oqim bilan, 
ko'ndalang sirkulatsiyani yuzaga keltirish bilan. 
Tindirgichlarga qo‘yiladigan talablar 
Tindiigichlarga qo‘yiladigan talablar himoyalanadigan obyektning tavsifiga 
bog‘liq. Oqimning umumiy loyqaligi 0,5 g/L dan oshmasa, eneigetik tindirgichlar 
qurilmaydi, lekin bunda quyidagi shart bajarilishi kerak: gidraviik turbinalarga 
oqim kiradigan yirik fraksiyali muallaq zarralar miqdori 0,2 g/L dan kichik bo‘lishi 
kerak. 
Odatda, bu 0,25 mm li qumdan yirikroq zarradir. 
Sug‘orish kanallaridagi tindirgichlarga qo‘yiladigan talablar, kanallarning 
transportlash qobiliyati bo'yicha aniqlanadi: tindirgichdan chiqadigan oqim 
cho‘kindilari yuklamasi, kanal yoki kanallar tizimining tez-tez takrorlanadigan eng 
yomon sharoitlaridagi transportlash qobiliyatidan ortiq bo‘lmasligi lozim. 
Tindiigichdan suv oqizib chiqqan cho'kindilar yuklamasi tufayli oqimga ta’sir 
etuvchi cho'kindilar alohida fraksiyalarining yuklamalari yig'indisi sifatida 
aniqlanadi. 
Loyqa yig'iladigan kanallaming tub cho'kindilari asosan d > 0,05 
mm li zarralardan tashkil topadi. Bu mezon dastlabki talablar sifatida taqriban 
qabul qilinishi mumkin.