Quyidagi qaytar jarayon yuz bermoqda deb faraz qilaylik.
a, v,s, d – stoxemetrik koeffitsientlar:
k1 va k2– to‘g‘ri va teskari reaktsiyalarning tezlik konstantalari.
k1 va k2larning fizik ma’nosini bilish uchun kontsentratsiyalarni 1mol/l ga teng deb olamiz:
u holda:
V
Demak, tezlik konstantasi moddalar konsentratsiyasi birga teng bo`lgandagi reaksiya tezligidir.
1=K1
V2=K2
Massalar ta’siri qonuniga muvofiq to‘g‘ri jarayon uchun kuzatilgan tezlik
,
teskari jarayon uchun
teng.
Vaqt o‘tishi bilan dastlabki moddalar (A va B) kontsentratsiyasi kamayib, ya’ni - kamayib boradi, xosil bo‘layotgan moddalar (C va D) kontsentratsiyasi ortib boradi, demak oshib boradi. Ma’lum vaqtdan so‘ng ularning tezligi tenglashadi ( = ) hamda muvozanat qaror topadi. Muvozanat qaror topgandan so‘ng moddlarning kontsentratsiyasi o‘zgarmaydi. Bu kontsentratsiya muvozanat kontsentratsiya deyiladi. Demak, muvozanat qaror topganda: V1=V2 bo‘ladi
Undan deb yozish mumkin
CA,CB,CC,CD – muvozanat kontsentratsiyalari, bunda xar bir kontsentratsiya darajasiga reaktsiyada qatnashuvchi mollar soni qo‘yiladi.
k1 va k2 ning qiymati o‘zgarmas haroratda doimiy bo‘lib, nisbati ham o‘zgarmas bo‘ladi va muvozanat konstantasi deyiladi.
Kc= (1) Kc– muvozanat konstantasining kontsentratsiyalar bilan ifodalangan qiymatidir.
Ksning qiymati har bir reaktsiya uchun o‘ziga xos qiymat. Reaktsiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga, haroratga bog‘liq bo‘lib, kontsen-tratsiyaga bog‘liq emas.
T–const bo‘lganda Ks qiymati ham o‘zgarmas bo‘ladi. Harorat o‘zgarsa Ks ning qiymati xam o‘zgaradi, shuning uchun yuqoridagi tenglama (1) kimyoviy reaktsiyalarning izoterma tenglamasi deyiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
