2-laboratoriya ishi mavzu: Triggerlar va registr sxemasini ishlash tamoyilini o’rganish Ishdan maqsad: rs, D

 
D-trigger. D-trigger yagona D (data) ma‟lumot kirishiga ega. Uning kam 
miqdorda ishlab chiharilishiga sabab, narhi yuqori bo„lgan chiqishlarning kichik 
soni. D-trigger uchun to„rtta tashqi chiqish kifoya: D-ma‟lumot kirishi, C-takt 
kirishi, ikkita Q va Q chiqishlar (ularning biri mavjud bo„lmasligi ham mumkin). D-
trigger sxemasi (6-rasm) RCS-trigger sxemasidan invertor mavjudligi bilan 
farqlanadi. 

---

6-rasm. D-trigger tuzilma sxemasi (a) va shartli belgisi (b). 
D-triggernig ishlash prinsipi: D-kirishga berilayotgan ma‟lumot trigger 
chiqishida faqat sinxrosignal berilgandagina paydo bo„ladi. Yuqoridagilardan kelib 
chiqqan holda D-trigger quyidagi o„tishlar jadvaliga ega (5-jadval). 
5-jadval 
 
 
T-trigger. Ikki pog„onali triggerlar registr va hisoblagich kabi ko„prazryadli 
qurilmalar ishi uchun mo„ljallangan bo„lib, ularda triggerli yacheykalarning 
ishonchli va aniq ishlashi talab etiladi. T-trigger sanoq triggeri deb ham ataladi, 
chunki kirishga aktiv mantiqiy signal berilganda u o„z holatini qarama-qarshi 
(teskari) holatga o„zgartiradi. Ikki pog„onali triggerlar MS-trigger deb ham ataladi 
(inglizcha master va slave - usta va yordamchi so„zlaridan olingan). Nomidan kelib 
1
n
n
Q
СQ
СD




---

chiqqan holda bunday trigger ikkita RCS-triggerdan tashkil topgan (4.8-a rasm). 
Ikkala TM (usta) va TP (yordamchi) triggerlarining kirishlari o‟zaro invertor 
orqali ulangan. TM-TP triggerini to„liq takt impuls (fronti va kesimi) boshharadi. 
Haqiqatdan ham, agar har bir trigger impulsning fronti va kesimi bilan boshharilsa, 
kirishdagi RS-kombinatsiya C takt impulsining fronti kelishi bilan TMga yoziladi. 
Bu vaqtda TPga ma‟lumot yozilishi mumkin emas. C kirish impulsi kesimi kelishi 
bilan invertor chiqishida u front sifatida hosil bo„ladi. Demak, Q va Q‟ 
chiqishlardagi ma‟lumot C takt impulsi tugagach (kesim kelganda), T (toggle-
relaksator) ma‟lumot kirishida mantiqiy 1 mavjud bo„lganda TP ga uzatiladi. 
a) 
b)