2-лаборатория машғулоти. Дори моддалариниг қовушқОҚлигини аниқлаш. Лаборатория машғулотининг режаси

Ишни бажариш вариантлари

1. 
   2 % ли желатина эритмаси
   
2. 
   0,5 % ли агар – агарнинг сувли эритмаси
   

Ишни бажариш тартиби:

1. 
   Вискозиметр хромли аралашма, сўнг тозаланган сув билан ювилиб, қуритиш жавонида қуритилади.
   
2. 
   10 минут давомида вискозиметр термостатда доимий ҳароратда ушлаб турилади.
   
3. 
   Хона ҳароратида эритувчининг Т₀, текширилувчи эритманинг Т яна эритувчининг вискозиметрларда оқиш тезлиги ўлчанади. Ўлчаш 5 маротаба бажарилади.
   
4. 
   Термостат 40, 50, 60, 70⁰С ҳароратга қўйилиб, ҳар галл юқорида кўрсатилган тартибда ўлчанади. Олинган қийматлар ва натижалар жадвалда қайд қилинади:
   

Текширилувчи эритма	т^оC	Суюқликларнинг оқиш вақти Т,с					ηнисбий		Ηсол
		1	2	3	4	5
Эритувчи
Эритма

5. 
   Тажриба қийматлари асосида нисбий ва солиштирма қовушқоқликлар ҳисобланади.
   

2- иш. Эритмаларнинг қовушқоқлигини уларнинг контсентратсиясига боғлиқлиги.
Иш бажариш тартиби:

1. 
   Вискозиметр ишлаш учун тайёрланади.
   
2. 
   Желатинанинг 0,5 % дан 5 % гача оралиқдаги 5 та контсентратсиядаги эритмаси тайёрланади.
   
3. 
   Вискозиметрда эритувчи ва эритманинг оқиш тезликлари ўлчанади (5 мартадан турли контсентратсияларда).
   
4. 
   Олинган қийматлар ва натижалар жадвалда қайд қилинади:
   

C	Суюқликларнинг оқиш вақти Т, с					ηнисбий	Ηсол
	1	2	3	4	5

5. 
   Вискозиметр эритувчи билан яхшилаб ювилади ва яна унинг оқиш тезлиги аниқланади.
   
6. 
   Эритмаларнинг солиштирма қовушқоқликлари аниқланиб, унинг эритма контсентратсиясига боғлиқлик гарафиги чизилади.
   

3-иш. Эритманинг пҲ ни оқсил эритмасининг қовушқоқлигига таъсири.
Ишни бажариш кетма-кетлиги:
1. Жадвалда кўрсатилгандек алоҳида пробиркаларда желатин - буферли эритмаси тайёрланади.

Таркибий қисмлар. см^3	пробирка рақамлари
	1	2	3	4	5	6	7	8	9
0.1 мол х дм^-3 Ч3CООНа	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0
0.1 мол х дм^-3 Ч3CООҲ	0,12	0,25	0,50	1,0	2,0	4,0	-	-	-
1 мол х дм^-3 Ч3CООҲ							0,8	1,0	1,2
Ҳ2О	3,88	3,75	3,5	3,0	2,0	-	3,2	3,0	2,8
1% желатина эритмаси	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0

Ҳар бир аралашмани ҳажми бир хил бўлганлиги учун, ҳамма пробиркадаги аралашмалар контсетратсияси бир хил бўлади.

2.Тайёрланган эритмаларнинг пҲ аниқланади (“потентсиометрия”).
3. Энг кичик пҲ дан бошлаб эритманинг оқиб чиқиш вақти аниқланади. (1-3).
Ҳарорат ҳар бир тажрибада аниқланади. Жадвал тўлдирилади.

№	Эритма пҲ	Оқиб чиқиш вақти
			1	2	3	4	5
Ҳ2О										-		-

4. ҳар хил пҲ ли эритмаларнинг нисбий ва солиштирма қовушқоқлиги аниқланади.

5. = ф (пҲ) график тузилади ва оқсилнинг изоелектрик нуқтаси белгиланади.
4 – иш. Юқори молекулали бирикманинг молекуляр массасини аниқлаш.
Ишни бажариш:

№	Полимер	эритувчи	К	α
1	Полистирол	бензол	1,23·10^-4	0,72
2	Полистирол	толуол	1,34·10^-4	0,71
3	Полиметилметакрилат	атсетон	7,5·10^-5	0,70
4	Полиметилметакрилат	хлороформ	4,8·10^-5	0,80
5	Полиметилметакрилат	толуол	7,0·10^-5	0,72
6	Полиметилметакрилат	бензол	0,94·10^-4	0,76
7	Полиакрилонитрил	диметилформамид	2,33·10^-4	0,75
8	Поливинилхлорид	циклогексанон	2,04·10-3	0,56
9	Поливинилатсетат	атсетон	1,02·10^-4	0,72
10	Карбоксиметилселлюлоза	сув	1,23·10^-4	0,70

1. 2 – ишнинг 1-5 пунктлари бўйича бажарилади.

2. ҳар бир контсентратсияли полимер эритма учун келтирилган қовушқоқлик ҳисобланади ва (C) боғлиқ график тузилади.
3. График орқали ўзига хос қовушқоқлик аниқланади.
4. й =ах + б формула орқали келтирилган қовушқоқликдан фойдаланиб, нинг қиймати аниқланади.
У=

5. = КМ ^α орқали полимер эритмасининг молекуляр массаси ҳисобланади. К ва α коеффитсиентлари жадвалдан олинади.


Олинган билимларни текшириш учун саволлар

1. 
   Эритмаларнинг қовушқоқлиги қайси дори препаратларида аниқланади?
   
2. 
   Динамик қовушқоқлик қиймати қайси формула ёрдамида ҳисобланади?
   
3. 
   Книматик қовушқоқлик нима ва у қайси формула ёрдамида ҳисобланади?