2-ma’ruza. Dasturiy ta`minot ishlab chiqish bosqichlari. Algoritm va uning xossalari

---

2-ma’ruza. Dasturiy ta`minot ishlab chiqish bosqichlari. Algoritm va 
uning xossalari.
 
1960-yillarning o'rtalariga qadar kompyuterlar juda qimmat mashinalar bo'lib, 
faqat maxsus vazifalar uchun foydalanilgan va bir vaqtning o'zida bitta vazifani 
bajargan. 
Ushbu davr dasturlash tillari, ular ishlatilgan kompyuterlar singari, ilmiy 
hisoblash kabi aniq vazifalar uchun ishlab chiqilgan. Mashinalar qimmat va sekin 
bo'lganligi sababli, mashina vaqti ham qimmat edi - shuning uchun dasturni 
bajarish tezligi birinchi o'rinda turardi. Biroq, 1960-yillar davomida 
kompyuterlarning narxi hatto kichik kompaniyalar ham sotib olishlari uchun tusha 
boshladi; kompyuterlarning tezligi oshdi va vaqt keldi, dasturlash tillarini 
yaratuvchilari dasturlarning yozilishining qulayligi haqida emas, balki ularni 
bajarish tezligi haqida tobora ko'proq o'ylay boshladilar. 
Kompyuterlashtirish boshlanganda mashinalar tili o'sha paytgacha odamlar 
ixtiro qila olmagan yagona til edi. Dasturchilarni qo'pol mashina dasturlash tilidan 
qutqarish uchun yuqori darajadagi tillar (ya'ni mashina mo’ljallanmagan tillar) 
yaratildi. To'g'ridan-to'g'ri mashina qurilmalari tomonidan bajariladigan "kichik" 
(atomar) operatsiyalar "kattaroq", yuqori darajadagi operatsiyalar va butun 
tuzilmalarga birlashtirildi. Bu odam uchun ishlashi ancha oson va qulayroq edi. 
Shunday qilib, dasturlash ulkan yutuqqa erishdi: yangi tillar inson bilan 
kompyuterning mashina tili o'rtasidagi bog'lovchi ko'prikka aylandi. 
Kompyuter texnologiyalarining rivojlanishi algoritmlarni (dasturlash tillarini) 
yozib olish uchun turli xil yangi belgi tizimlarining paydo bo'lishi va umuman 
dasturlash jarayonining rivojlanish jarayonini belgilab berdi. 
Dasturlash to'g'risida tushuncha. Dasturlash atamasi – maxsus dasturlash 
tillari yordamida kompyuter dasturlarini yaratish jarayoni va san'atini anglatadi. 
So'zning umumiy ma'nosida dasturlash - bu matematik yoki tabiiy fanlar 
yordamida amalga oshiriladigan hodisaga javoban oldindan belgilangan holatni 
rasmiylashtirish. 
So'zning tor ma'nosida dasturlash ma'lum dasturlash tilida kodlash 
algoritmlari sifatida qaraladi. Kengroq ma'noda, dasturlash bu dasturlarni yaratish, 
ya'ni dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonidir. 
Dasturlash quyidagilarni o'z ichiga oladi: 
• Tahlil 
• Dizayn - algoritmlar to'plamini ishlab chiqish 
• Kodlash va kompilyatsiya - dasturning manba kodini yozish va uni 
kompilyator yordamida bajariladigan kodga aylantirish 
• Testlash va sozlash - dasturlardagi xatolarni aniqlash va yo'q qilish 
• Dasturlarni sinovdan o'tkazish va yetkazib berish 

---

• Kuzatish 
Turli xil dasturlash tillari dasturlashning turli uslublarini qo'llab-quvvatlaydi