2-ma’ruza. Dasturiy ta`minot ishlab chiqish bosqichlari. Algoritm va uning xossalari

Dasturlash texnologiyalari uchun vositalar to'plami 
Dasturlash tizimining prinsipini to'liq tushunish uchun biz dasturlash 
texnologiyasining vositalarini ko'rib chiqamiz, ya'ni dasturiy mahsulotlarni ishlab 
chiqish, sozlash va amalga oshirish texnologiyasini ta'minlovchi dasturlar to'plami. 

---

Hozirgi vaqtda dasturiy mahsulotlarni yaratish texnologiyasi bilan bog'liq 
yo'nalish jadal rivojlanmoqda. Bu dasturlarni ishlab chiqarish uchun sanoat 
texnologiyasiga o'tish, dasturlarni ishlab chiqarish va ishlatish uchun vaqt, mehnat 
va moddiy xarajatlarni kamaytirish, ularning sifatining kafolatlangan darajasini 
ta'minlash istagi bilan bog'liq. 
Ushbu yo'nalishlar doirasida dasturiy mahsulotlarning quyidagi guruhlari 
shakllantirildi: 
1. 
Dasturlarni yaratish vositalari (tillar va dasturlash tizimlari to'plami, 
shuningdek tuzilgan dasturlarni sozlash va qo'llab-quvvatlash uchun turli xil 
dasturiy ta'minot tizimlari), shu jumladan: 
• dasturlarni yaratish bo'yicha individual ishlarning bajarilishini 
ta'minlaydigan mahalliy vositalar; dasturlash tillari va tizimlarini, 
shuningdek, foydalanuvchining asbob-muhitini o'z ichiga oladi; 
• dasturchilarning mahsuldorligini oshiradigan dasturlarni yaratish 
bo'yicha o'zaro bog'liq ishlarning kompleksini amalga oshirishni 
ta'minlaydigan dasturiy ta'minot ishlab chiquvchilari uchun 
integrallashgan muhit; 
2. CASE -texnologiyasi (Computer – AidedSystem Engineering), dasturiy 
ta'minot tizimlarini tahlil qilish, loyihalash va yaratish usullarini ifodalaydi 
va axborot tizimlarini ishlab chiqish va joriy etishni avtomatlashtirish 
uchun mo'ljallangan. 
Dasturlash tili haqida tushuncha 
Kompyuter bilan ishlash jarayoni dasturni, ya'ni aniq belgilangan buyruqlar 
to'plamini aniq belgilangan tartibda bajarishdan iborat. Ko'rsatmaning nol va 
birdan iborat bo'lgan mashina shakli markaziy protsessor tomonidan qaysi 
harakatni bajarishi kerakligini ko'rsatadi. Bu shuni anglatadiki, kompyuterga uning 
bajarishi kerak bo'lgan harakatlar ketma-ketligini aytib berish uchun tegishli 
buyruqlarning ikkilik kodlari ketma-ketligini ko'rsatishingiz kerak. Mashina 
kodlari dasturlari minglab ko'rsatmalardan iborat. Bunday dasturlarni yozish qiyin 
va zerikarli. Dasturchi har bir dasturning nollari va ikkilik kodlari kombinatsiyasini 
hamda uni bajarishda foydalaniladigan ma'lumotlar manzillarining ikkilik kodlarini 
eslab qolishi kerak. Insonning tabiiy tiliga yaqinroq bo'lgan biron bir tilda dastur 
yozish va kompyuterga ushbu dasturni mashina kodlariga o'tkazish ishlarini 
ishonib topshirish ancha osonroq. Dasturlarni yozish uchun maxsus ishlab 
chiqilgan tillar - dasturlash tillari hisoblanadi. 
Dasturlash tili - bu kompyuterni boshqarish uchun buyruqlar yoziladigan 
maxsus til. Dasturlash tillari odamlarga kompyuter uchun o'qish va yozishni 
osonlashtirish uchun yaratilgan, ammo keyinchalik ularni (translyator yoki 
interpretator tomonidan) faqat kompyuter bajarishi mumkin bo'lgan mashina 

---

kodiga aylantirish kerak. Dasturlash tillarini yuqori va quyi darajadagi tillarga 
ajratish mumkin.