2-Маъруза: Кибержиноятлар, киберқонунлар ва киберэтика Кибержиноятчилик нима?

Қимор ўйинлари

• Бу муаммо ҳам этик масаладаги мунозаралардан бири бўлиб, уни кимлардир зарар деб ҳисобласа, яна

кимлардир
уларга
қонун
аралашувини
ёқламайдилар.
Ўз навбатида ушбу томонлар орасидаги мунозаралар қайси
турдаги
ўйинларга
бериш керак? Улар
рухсат қайерда
ўтказилиши
керак?
деган
саволлар кенг музокараларга
бўлмоқда.
Ҳозирда
давлатларда бу
сабаб аксарият турдаги
ўйинларга қонуний
рухсат берилган
қолганларига
бўлса, қатъий
чекловлар мавжуд.

Компьютерлан фойдаланиш этикалари

Компьютер этикаси институти нотижорий ташкилот бўлиб, вазифаси технологияни ахлоқий нуқта назардан тарғиб қилишдир. Ушбу ташкилот томонидан қуйидаги 10 та этика қоидалари келтириб ўтилган:

• Шахсий компьютерингиздан бошқаларнинг зарарига фойдаланманг.
• Бошқа фойдаланувчиларнинг компьютер ишларига халақит берманг.
• Бошқа одамларнинг компьютер файлларига қараманг.
• Ўғирлик учун компьютердан фойдаланманг.
• Ёмонлик учун компьютердан фойдаланманг.
• Ўзингиз пул тўлаб сотиб олмаган дастурдан фойдаланманг ва нусха кўчирманг.
• Бировни компьютерини рухсатсиз фойдаланманг.
• Бировларни интеллектуал меҳнати самарасига зарар этказманг.
• Сиз яратган дастурни ижтимоий оқибати ҳақида ўйланг.
• Ўз компьютерингиздан бошқаларга нисбатан онгли ва ҳурмат билан фойдаланинг.

Ахборотдан оқилона фойдалиниш кодекси

Ахборотдан оқилона фойдаланиш кодекси бухгалтерия тизимига қўйиладиган талабларни таъкидлайдиган беш тамоилга асосланади. Ушбу талаблар АҚШ соғлиқни сақлаш ва инсонларга хизмат кўрсатиш вазирлигин томонидан 1973 йилда киритилган:

• Шахсий маълумотларни тўплайдиган тизимлар бўлмаслиги керак. Бироқ, бу ҳақиқат сирдир.
• Ҳар бир киши тизимда у тўғрисида қандай маълумотлар сақланишини ва ундан қандай фойдаланилишини бошқариши керак.
• Ҳар бир киши у тўғрисида тўпланган маълумотлардан битта мақсадда, бошқа мақсадларда фойдаланилишини олдини олиш имкониятига эга бўлиши керак.
• Ҳар ким ўзи ҳақидаги маълумотларни тўғирлаши керак.
• Шахсий маълумотлар сирасига кирувчи маълумотлар тўпламини яратиш, сақлаш, ишлатиш ёки тарқатиш билан шуғулланадиган ҳар бир ташкилот ушбу маълумотлардан фақат улар белгиланган мақсадлар учун фойдаланилишини таъминлаш ва улардан бошқа мақсадларда фойдаланилишига қарши чоралар кўриши керак.