2-ma’ruza. Mashinasozlikda ishlab chiqarish turlari Reja

 
3. Texnologik jarayonlarining tarkibi 
Zagotovkaga mexanik ishlov berish texnologik jarayoni alohida tarkibiy 
qismlardan iborat: 
Texnologik opera
tsiyalar – texnologik jarayonning bir qismi bo‘lib, 
zagotovkaga ishlov berish uchun bitta ish joyida ishchining va dastgohning ketma–
ket bajargan ishlar yig‘indisiga aytiladi. Binobarin, operatsiyada ish o‘rni, ishchilar 
va zagotovka o‘zgarmaydi. Masalan, val yo‘nishda, oldin uning bir uchini, u 
aylantirib qo‘yilgandan keyin ikkinchi uchini yo‘nish bir operatsiya bo‘ladi. 

---

Operatsiya, o‘z navbatida, o‘rnatish, pozi
tsiya, o‘tish va yurishlarga 
bo‘linadi.
O‘rnatish – texnologik operatsiyaning bir qismi bo‘lib, dastgohda yoki 
moslamada zagotovkani bir marta mahkamlanganda bajarilgan ishlar yig‘indisiga 
aytiladi. Agar yo‘nilayotgan zagotovka shu dastgohning o‘zida qayta 
mahkamlansa, har bir qayta mahkamlanish yangi o‘rnatish bo‘ladi.
 Pozi
tsiya – zagotovkani bir marta mahkamlanganda dastgohga nisbatan 
egallab turgan har bir holatiga aytiladi. 
Texnologik o‘tish – texnologik operatsiyaning tugallangan qismi bo‘lib, 
kesuvchi asbobning, ishlov berilayotgan yuzaning yoki dastgoh kesish maromining 
doimiyligi bilan tavsiflanadi. 
Yordamchi o‘tish – texnologik operatsiyaning tugallangan qismi bo‘lib, 
yuza shaklini, o‘lchamini va yuza g‘adir-budurligini o‘zgartirmagan holda 
texnologik o‘tishni bajarish uchun zarur bo‘lgan, ishchining va dastgohninig 
harakatlari yig‘indisidan iborat. 
Shunday qilib, kesish maromining o‘zgartirilishi, yo‘niladigan yuzaning 
o‘zgartirilishi operatsiyani o‘tishlarga bo‘linishiga olib keladi. 
Ishchi yurish – kesuvchi asbob, ishlov byerish yuzasi va dastgohning kesish 
maromlarini o‘zgarmagan holda bir qatlam materialni kesib olish bilan bog‘liq 
bo‘lgan texnologik o‘tishning bir qismidir.