2-ma’ruza Mavzu: Neft tarkibi va tasnifi Reja

Neft- bu organik birikmalarning murakkab aralashmasi (1000 dan ortiq), asosan uglevodorodlar, ularning hosilalari va geteroatomik birikmalar.
Uglevodorodlaruglerod va vodorodning organik birikmalardan iborat. Neftda asosan tarkibiga quyidagi sinfdagi uglevodorodlar kiradi.
Parafinli uglevodorodlar (alkanlar) – C_nH_2n+2 umumiy formula bilan ifodalangan to'yingan uglevodorodlardan iborat. Ularning neft tarkibidagi miqdori 30-70%. Oddiy tuziliшли (n-alkanes-pentan va uning homologlari), izo tuzilishli (izoalkanes-izopentan va boshqalar) va izoprenoid tuzilишли (izoprenlar - marin, fitan va boshqalar) alkanlar mavjud. Neftda С₁ dan C₄ gacha bo'lgan gazli alkanlar (eritilgan gaz shaklida), suyuq alkanlar C₅ – C₁₆ suyuq neft massasi fraktsiyalariни va tarkibidagi qattiq alkanlarni С₁₇ – С₅₃ tashkil etadi, ular og'ir neft fraktsiyalariga kiritilgan va parafinlar deb nomlanadi.
Naftenik uglevodorodlar (sikloalkanlar) - alitsiklik uglevodorodlarга to'yingan. Bularga umumiy formulasi:
С_nH_2n - monotsiklik,
C_nH_2n-2 - bitsiklik,
C_nH_2n-4 - trisiklik,
C_nH_2n-6 - tetratsiklik naftenlar kiradi.
Neftlarda naftenli uglevodorodlarning miqdori 25 dan 75% oralig‘ida o‘zgaradi. Neftlarda monosiklik uglevodorodlardan, asosan, besh va olti raqamli naftenlar mavjud bo‘ladi. Neftdagi naften uglevodorodlarning umumiy miqdori uning molekulyar og'irligi oshgani sayin ortib boradi.
Aromatik uglevodorodlar (arenalar) – molekulyarda o‘zaro tizimli biriktirigan siklik uglevodorodlardan tashkil topgan. Ularning neftdagi tarkibi 10 dan 50% gacha o‘zgaradi. Bularga monoksiklik vakillari kiradi: benzol va uning gomologlari (toluol, o-, m-, p-ksilol va boshqalar), bitsiklik: naftalin va uning homologlari, trisiklik: fenantren, antrasen va ularning gomologlari, tetratsiklik: piren va uning homologlari va boshqalar.