2-ma`ruza “Sog‘liq” va “kasallik” to‘g‘risida zamonaviy tushuncha. Umumiy patologiya asoslari. Salomatlik haqida tushuncha

Kasallik deb organizm normal hayot faoliyatining buzilishiga aytiladi, bu buzilish kasallik paydo qiluvchi va tashqi qitiqlagichlar ta‘siri natijasida yuzaga keladi. Bu qitiqlagichlar esa organizmning moslashish qobiliyati, mehnat qilish va himoya kuchlarini cheklab qo’yadi.

• Kasallik deb organizm normal hayot faoliyatining buzilishiga aytiladi, bu buzilish kasallik paydo qiluvchi va tashqi qitiqlagichlar ta‘siri natijasida yuzaga keladi. Bu qitiqlagichlar esa organizmning moslashish qobiliyati, mehnat qilish va himoya kuchlarini cheklab qo’yadi.
• Kasallik davrlari.
• Kasallikning rivojlanishida quyidagi davrlarni ko’rsatib o’tish mumkin:
• a) yashirin yoki latent (inkubatsion) davr;
• b) prodromal davr;
• v) kasallikning avj olish davri
• g) sog’anish davri (rekonvalestsentsiya).

Kasallik o’tkir yoki surunkali (xronik) kechish mumkin. O`tkir kasallikni surunkali kasallikdan eng muhim farqi shuki, o’tkir kasallikning hamma belgilari muayyan vaqt ichida ro’y-rost ifodalanadi va pirovardida yo’qoladi. Kasallikning surunkali kechishi, odatda, organizmda kasallik qo’zg’atuvchisining uzoq vaqt saqlanishiga bog’liqdir. Surunkali kasallik uchun faqat uzoq vaqt kechish xarakterli bo’lmasdan, balki kasallikka xos pasaygan, ba’zan hatto sog’aygandek bo’lgan davrlar bilan kasallikning birdaniga avj olib ogirlashish davrlarining navbatlashib turishi juda ham xarakterlidir. O`lim — kasallikning eng og’ir oqibatidir. Umumiy o’lim deb, organizmning hayot uchun eng zarur bo’lgan funktsiyalarining to’htab qolishiga aytiladi. Klinik o’lim — hayotning tashqi belgilari hisoblangan nafas olish va yurak urishining to’xtashidir. Bu bosqich juda qisqa - 4-6 minut davom etadi, biroq bu davrda hayotiy funktsiyalarni reanimatsiya (re - yangidan, animatore — tiriltirish) yordamida tiklasa bo’ladi. Bu muddatdan kechiktirilsa, to’qimalarda qaytmas o’zgarishlar yuz beradi, bunda klinik o’lim biologik yoki haqiqiy o’limga o’tadi.

• Kasallik o’tkir yoki surunkali (xronik) kechish mumkin. O`tkir kasallikni surunkali kasallikdan eng muhim farqi shuki, o’tkir kasallikning hamma belgilari muayyan vaqt ichida ro’y-rost ifodalanadi va pirovardida yo’qoladi. Kasallikning surunkali kechishi, odatda, organizmda kasallik qo’zg’atuvchisining uzoq vaqt saqlanishiga bog’liqdir. Surunkali kasallik uchun faqat uzoq vaqt kechish xarakterli bo’lmasdan, balki kasallikka xos pasaygan, ba’zan hatto sog’aygandek bo’lgan davrlar bilan kasallikning birdaniga avj olib ogirlashish davrlarining navbatlashib turishi juda ham xarakterlidir. O`lim — kasallikning eng og’ir oqibatidir. Umumiy o’lim deb, organizmning hayot uchun eng zarur bo’lgan funktsiyalarining to’htab qolishiga aytiladi. Klinik o’lim — hayotning tashqi belgilari hisoblangan nafas olish va yurak urishining to’xtashidir. Bu bosqich juda qisqa - 4-6 minut davom etadi, biroq bu davrda hayotiy funktsiyalarni reanimatsiya (re - yangidan, animatore — tiriltirish) yordamida tiklasa bo’ladi. Bu muddatdan kechiktirilsa, to’qimalarda qaytmas o’zgarishlar yuz beradi, bunda klinik o’lim biologik yoki haqiqiy o’limga o’tadi.