2-mavzu. Excel va spss kompyuter dasturlarida ma’lumotlarni tashkil qilish

Programmani umumiy ko’rinishi. Boshqarish panelini vazifalari.

Yuqoridagi faoliyatni amalga oshirilgach ekranda 2 rasm paydo bo’ladi, bunda programmani umumiy ko’rinishi, menyu holatlari ham vujudga keladi.

Rasm 4. Ko’rsatkichlar tahlil oynasi.

Interfeys programmasini qisqacha tavsiri.

Asosiy menyu qatorida SPSS oynasida 10 optsiya mavjud:
- File/Fayl yangi fayllarni yaratish imkoniyatini saqlab turadi, turli xil formatlarda eksportu va importu, chop etish va boshqalar. Masalan, oldin saqlangan oynani ochish uchun: Fayl – Otkrыt – Dannыe, buyrug’idan foydalaniladi, shundan so’ng fayllar ochilishi boshlanadi.
- Edit/Pravka – tahrirlangan standart imkoniyatlarini saqlaydi (vыrezat, kopirovat, vstavit, otmenit deystvie).
- View/Vid – asosiy oynaning ichki ko’rinishini aniqlaydi, nastroyki stroki sostoyaniya, paneli instrumentov, shriftov va boshqalar.
- Data/Dannыe – SPSS ko’rsatkichlarini tahrirlash va operatsiya asoslarini ushlab turishi imkoniyatini beradi (yangi o’zgaruvchilarni yaratish, ko’rsatkichlarni shablonini kiritish, ko’rsatkichlarni sortirovka qilish)
- Transform/Transformatsiya – ko’rsatkichlarni o’zgartirish holatini beradi (pereschet dannыx, perekodirovanie, zamena propuщennыx i oshibochnыx dannыx).
- Analyze/Analiz – bu yerda SPSS programmasi orqali ishlatiladigan operatsiyalar mavjud.
- Graphs/Grafiki – grafiklarni vujudga keltirish grafigi.
- Utilities/Servis – qo’shimcha servis imkoniyatlar, fayllar ko’rinishi va boshqalar.
- Window/Okno – programmaning bir qator imkoniyatlarini oyna orqali boshqarishni beradi.
- Help/Pomoщ – turli ma’lumotlar yig’indisi (bu rus tiliga tarjima qilinmagan).

Instrumentlar qatorini tavsifi.

Menyu qatoridan keyin, instrumentlar qatori bo’ladi-chap tomonda quyidagi operatsiyalar vujudga kelishi mumkin, 3 rasm:
1) Faylni ochish.
2) Faylni saqlash.
3) Faylni chop qilish.
4) Qaytarish oynasiga qaytish operatsiyasi (bu knopkani bosishda oyna ochiladi, bunda saqlab qo’yilgan programmalar ochiladi, bu esa avval ishlangan fayllarni tez ochiladi).
5) buyruqni bekor qilish.
6) Diagrammani vujudga keltirish.
7) Izlash/ keysga o’tish (keys sifatida SPSS tushuniladi, jadvallar qatori).
8) o’zgaruvchilar ma’lumotlarini ko’rsatish.
9) Qidirish va o’tish… (aniq vazifalarga o’tish).
10) va 11) yangi keysni qo’shish yoki yangi ma’lumotni qo’shish.
12) Ma’lumotlarni bo’lish – fayldagi ko’rsatkichlar ikki bo’lish imkoniyatini yaratadi ma’lum bir ko’rinishlariga qarab.
13) «Keyslarni o’lchash».
14) Keyslarni ajratishda ma’lum bir qoidalarga amal qilish.
15) Ko’rsatkichlar holatini ko’rsatish/yashirish.
16) ajratib ko’rsatilgan o’zgaruvchilar bilan ishlash.
SPSS programmasini ko’rinishi Excel programmasiga o’xshaydi. Haqiqatdan ham SPSS programmasi klassik jadvalga juda o’xshaydi.
Keyingi pastdagi qator quyidagi jadvallar orqali shakllantiriladi «Var –Var –Var…». Faylni yaratish yoki ochish natijasida boshqa o’zgaruvchilar bilan o’zgartirilishi mumkin.
Chap tomondagi ustun keysning tartib raqami bilan shakllantiriladi.
Asosiy oynaning pastki qismida SPSS programmasida «Vid dannыx / Vid peremennoy» knopkasi mavjud.
Uning pastida esa yozuv mavjud bu protsessorni ishga tushurish haqida ma’lumot beradi.
Asosiy oyna standart gorizontal va vertikal chiziqlar mavjud. Unda taqiqlar mavjud emas, son ko’rsatkichi o’zgaruvchanlikka xosdir.