2-mavzu Iqtisodiy tizimlar va doiraviy aylanishlar modeli

Iqtisodiy tizimlar va doiraviy aylanishlar modeli
. 
54 
Doiraviy aylanishlarning mazkur bosqichida uy xo‘jaliklari tegishli resurs 
bozorlaridan o‘zlari taqdim qilgan iqtisodiy resurslar uchun omilli daromadlarni 
(foiz (r), renta (R), ish haqi (IH), me’yorlaridagi foyda (Pm))ni o‘zlashtiradi. Bu 
daromadlar resurslar bozorida talab va taklif ta’sirida shakllanib, alohida olingan 
resurslar narxi sifatida chiqadi. 
II. Ishlab chiqaruvchilarning iqtisodiy resurslarga talabi (III) o‘z miqdori va 
tarkibi bo‘yicha resurslar bozoridagi ularning taklifi (II) ga mos kelishi kerak. 
Doiraviy aylanishlar modelining bu bosqichida korxona (firma)lar talab bildirgan 
resurslari evaziga tegishli sarf-xarajat (W)larni amalga oshiradi. Iqtisodiy resurslar 
aynan shu bosqichda ishlab chiqarish omillariga yoki unumli kapitalga (Ku) 
aylanadi. 
 
. 
D modeli 
dinamik bozor iqtisodiyoti pul, resurs va 
tovarlardan doimiy va tarkoriy foydalanishni taqozo etadi. 
Grafa 3.5 da tasvirlanganidek, aylanma harakatli grafa huddi 
shunday ko’rsatkichlarni ifodalaydi. E’tibor bering, 
diagramma 
ishlab 
chiqaruvchilar, alohida ho’jaliklar, 
resurslar bozori va tovarlar bozoriga bo’lingan
7
. 
Doiraviy aylanishlar modelining iqtisodiy o‘lchamlari va asosiy qo‘rsatkichlari 
Doiraviy aylanishlar modelining o‘lchamlari va asosiy ko‘rsatkichlari unda 
mujassamlashgan makroiqtisodiy muvozanatliklarda ifodalanadi.
Doiraviy 
aylanishlar 
modelida 
mujassamlashgan 
asosiy 
makroiqtisodiy muvozanatliklar quyidagilar: 
• yalpi talab (I+III+V) va yalpi taklif (I+III+V) o‘rtasidagi;
• tovarlar taklifi (III) va pul massasi (I+III+V) o‘rtasidagi; 
7
Campbell R. McConnell, Stanley L. Br ue. Economics: Tamoyillar, muammolar va siyosat. O’n ettinchi Nashr. 44 
b. 

---