2-mavzu. Iqtisodiy yondashuv: mulk huquqi, tashqi aloqalar va ekologik muammolar

3.1 molchi tanlovi . Manba: Tietenberg, T., Lewis, L. (2012) Environmental & Natural Resource Economics 9th Edition. p. 21.
3.2 sha resurslarni boshqarishga bogplami degan ma harakatlariga targanish orqali biz atrof sishini yaxshiroq tushunamiz.

Bu mulk huquqlari kapitalistik iqtisodiyotdagi kabi jismoniy shaxslar bilan yoki markaziy rejalashtirilgan sotsialistik iqtisodiyotdagidek davlat bilan ham qonunga asoslangan bolgan mulk huquqlari tizimini aniqlashdan boshlaymiz. Samara tuzilishida 3 asosiy xususiyat bor:

1. 
   Berilishi hamma mulk huquqlari bir egasidan ikkinchi egasiga ixtiyoriy olishi kerak.
   
2. 
   Majburiy bajarilishi yishdan himoyalangan bozida mujassam etgan) oladi, chunki oorish va oitlashga istak bor, chunki natijada ishlab chiqarish osayotganda ekinlarni almashlab ekishga istak bomaklashadi. Biz bu nuqtani istemolchilar xohishi va yaxshi - belgilangan mulk huquqlari tizimi joyida bolamasdan istelish uchun tomolchi qancha miqdorda sotib olishga qaror qabul qilish orqali omolchi ortiqchaligini maksimallashtiradi.
   

   Bu taqsimot samaralimi? Turgrifimizga korsatilganidek,bozor taqsimoti orqali maksimallashtiriladi va bu isteindisiga teng (A + B sohalar).

   
   Shunday qilib, biz samaradorlikni omolchilar va ishlab chiqaruvchilar omolchilar ham ishlab chiqaruvchilar ham samaradorlikka intiladilar. Ular emas! Aniq mulk huquqlari tizimi va shu huquqlarni sotadigan raqobatbardosh bozorlarda ishlab chiqaruvchilar omolchilar ham oshanda, oziga manfaatdor guruhlar bir butun jamiyat sifatidagi nuqtai nazardan samarali boladi.
   3.3 i ostigacha boi ostidagi soha yalpi ogzgarmas bozgarmas xarajatlar yigzgaruvchan boindisiga teng, cheklangan qaytimi ishlab chiqaruvchilar tomonidan orsatib bergan birinchi iqtisodchi hisoblanadi. Rikardo yer narxi yerning eng kam unumdorligi marjinal birligi bilan belgilanishini taklif qiladi. Narx- navo yetarli darajada yuqori boalroq yer sotib olishga imkoniyati bolishi mumkin. Raqobat bu daromadga yomon tarsatmasdi, chunki yuqori unumli yerlar chegaralangan edi va yanada arzonroq narxlar yerning taklifini talabdan past bojaliklariuchun qimmatroq) ishlab chiqarishga qoshimcha ishlab chiqarish orishimiz mumkinki, boshqa holatlar ham tabiiy resurslar tanqisligi ijarasining o muhit orqali zararli bolgan boshqa bir tomon taligsir koliqning biron bir muammosini hal qilish uchun yoki suv va havoning tozaligini qoshimcha xarajatlarga bevosita tozi hollarda, shunga qaramay, jabrkollarni ishlatishlari mumkin.
   Bir misol, qoshni aholining shaxsiy bogzallik bozallik yaratishni ixtiyoriy tanlaganda, bunday jamoatchilik bogshmagan holda qo erkin chavandozlarra, salbiy va ijobiy eksternalitlar erkin bozor resurslarini samarali taqsimlamaganda, ular bozor muvaffaqiyatsizligining shakllari hisoblanadi. Artur Pigau, ozini oqaganligini isbotladi. Pigau, zararli natijalar keltirib chiqaradigan faoliyatlarni qaytarish uchun soliqlar va ularning foyda keltiradigan faoliyatini yanada rivojlantirish uchun subsidiyalarni qo quvvatladi.
   Kora ektyernalitlar sifatida taqsimlashning samaraliroq yosoliqullanish qarorini qabul qiladi. Shuning uchun, nazariyada, maksimallashtirish uchun qaralayotgan manbaning foydasikamayadi, yoki boshqarish, ularning ifloslanish emissiyasi qachonlardir buni amalga oshirish uchun ancha arzon boshish ekanligiga ishonishadi. Bu doirada eksternaliylar sopchilik eksternalitlar (ifloslanish, erkin chavandoz foydalari) aniq mulk huquqlarini yaratish orqali baholanishi mumkin.
   Roases teoremasiga kolsa, kimda mulk borligi hech qanday ahamiyatga ega emas. Erkin mulk huquqlari bilan bogushlab qolish va savdo (cap and trade)tkazilivchi kvotalarni (ITQ_s) qamrab oladi.
   
   
   yondashuvi marnatadi.Turli manbalardan olingan savdo qilish mumkin boyilgan, lekin aniq belgilangan vaqt davomidagi bosqichlar orqali umumiy emissiyalardan oshib ketmaydi. Shuning uchun, shaxsiy manbalar yoki imtiyozlar, ishlab chiqarish darajasi yoki ifloslanishni qisqartiruvchi texnalogiyalar arizasi yoki qotkaziliuvchan kvotalar bu kolinadi. Har bir ITQ xohlagan yilda ovlash mumkin botkaziluvchandir, qaysiki baliqchilik kemasi egalariga ular qancha baliq tutishni xohlashlariga bogzlarining kvotalarini sotish yoki sotib olishga imkon beradi. ITQ dasturi shuningdek, barqaror va foydaliroq bo salbiy yoki ijobiy pginadir, va koliq. Maxsus vosita yoki siyosatdan birini muqobilini aniqlashda eng yaxshi bozor harakatlariga qarab resurslarning eng samarali taqsimlanishi kalit boziga xoslik bu samarali mulk huquqlari tuzilishida asosiy xususiyatlardan biri hisoblanadi. Bu xusussiyat amaliyotda tez tez buziladi. Buzilishlarning bir keng sinfi agent qaror qabul qilganda uning harakatlari hamma oqibatlariga chidamaganda shakllanadi.