2-mavzu. Iqtisodiyot nazariyasi fanining shakllanishi va rivojlanishida iqtisodiy ta’limotlarning o‘rni Reja

“Iqtisodiy ta’limotlar tarixi” fanining uslublari

Iqtisodiy ta’limotlar tarixi bir qator ilg‘or iqtisodiy tahlil uslublarini qo‘llaydi.

Iqtisodiy fanlarning o‘zaro aloqadorligi
Aniq iqtisodiy fanlar, tarmoqlar iqtisodiyoti, korxonalar iqtisodiyoti, mamlakatlar iqtisodiyoti va boshqalar.
Informatsion-tahliliy fanlar, iqtisodiy-matematik usullar, statistika, xo‘jalik faoliyati tahlili
Informatsion-tahliliy fanlar, iqtisodiy-matematik usullar, statistika, xo‘jalik faoliyati tahlili
UMUMIY
IQTISODIY
NAZARIYA
Tarixiy-iqtisodiy fanlar, iqtisodiy ta’limotlar tarixi, iqtisodiyot tarixi
Iqtisodiyotning turli yo‘nalish va maktablari
Antik olimlarning iqtisodiy qarashlari
O‘rta asrlardagi iqtisodiy qarashlar
Fiziokratlar_Utopik-sotsialistik_nazariyalar_Ilk_klassik_maktab'>Merkantilizm
Fiziokratlar
Utopik-sotsialistik nazariyalar
Ilk klassik maktab
Angliya klassik maktabi
Tarixiy maktab
Liberal maktab
Marjinalizm
Neoklassik yo’nalishi
Yangi tarixiy maktab
Markscha iqtisodiy ta’limot
20-30-yy. neoklassik nazariyalar
Neoklassikning tanqidi
Institutsionalizm
Marksizmning sotsial-demokratik yo‘nalishi
Marksizm-ning bolshevistik yo’nalishi
Keynschilik
Sovet davridagi iqtisodiy g‘oyalar
Hozirgi davr neoklassik maktabi
Hozirgi davr keynschiligi
Hozirgi davr institutsionalizmi
Petti (1623-1686) boylikning manbai yer va mehnat ekanligini e’tirof etgan. «Mehnat boylikning otasi, yer uning onasi», degan ibora unga tegishlidir.
Klassik siyosiy iqtisod - boylik faqat qishloq xo‘jaligida emas, balki sanoat, transport, qurilish va boshqa sohalarda ham yaratilishini isbotlab berdi.
Fiziokratlar — jamiyatning boyligi qishloq xo‘jaligida vujudga keladi degan g‘oyani ilgari suradilar. Bu ta’limotning asoschisi Fransua Kene (1694-1774) hisoblanadi.
Merkantilizm — jamiyatning boyligi puldan, oltindan iborat bo‘lib, u savdoda, «asosan tashqi savdoda paydo bo‘ladi va ko‘payadi», deb tushuntiradi. Merkantelizm — italyancha «mereante» so‘zidan olingan bo‘lib, «savdogar» ma’nosini anglatadi. Bu oqimning namoyondalari Uil Stafford, Tomas Men, Antuan Monkret’en, Jon Lou, Gaspar Skaruffi va boshqalar.
A.Smit «Odamlar boyligining tabiati va sabablari to‘g‘risida tadqiqot» (1776) asarida talab va taklif asosida shakllanadigan erkin narxlar asosida bozor o‘z-o‘zini tartibga solishi («ko‘rinmas qo‘l») g‘oyasini ilgari suradi. Insonni faollashtiradigan asosiy rag‘bat shaxsiy manfaatdir, deb ko‘rsatadi