2-mavzu Ko'chish hodisalari. Gidrodinamika. Termodinamika asoslari

Yopishqoqlik koeffisiyenti va uning o’lchov birligi.

• Yopishqoqlik deb real suyuqliklar bir qatlamining boshqa qatlamga to`sqinlik qilish qobiliyatiga aytiladi. Bir qatlamning ikkinchi qatlamga nisbatan harakatida sirtga urinma yo’nalgan ichki kuchlar yuzaga keladi.
• η- suyuqlik tabiatiga bog’liq bo’lgan kattalik bo’lib, dinamik yopishqoqlik yoki yopishqoqlik deyiladi. Yopishqoqlik koeffisentining o’lchov birligi Paskal.
• Suyuqlik hajmi V nay uzunligi l uchlaridagi bosimlar farqi ∆P va suyuqlikning oqib o’tish vaqti t orasidagi bog’lanish Puazeyl formulasi bilan ifodalanadi.

Yurakning ishi va quvvati.

Yurak bajargan ish bosim kuchlarini yengish va qonga kinetik energiya berish uchun sarflanadi. Chap qorincha bir marta qisqarganda bajargan ishni hisoblaymiz. Qonning zarb hajmi V ni silindr ko’rinishida ifodalaymiz. Yurak bu hajmni ko’ndalang kesim yuzi S bo`lgan aorta bo’ylab o’rtacha P bosim ostida l masofaga siqib chiqaradi. Bunda bajarilgan ish va quvvat quyidagiga teng.

Arteriyalarning birortasidagi sistolik va diastolik bosimlar to’g’ridan-to’g’ri manometrlarga ulangan igna yordamida o’lchanishi mumkin. Tibbiyotda esa Korotkov taklif qilgan qonsiz usuldan keng foydalaniladi. M-manje

Р - qo’lning bir qismi, E - yelka suyagi, A - arteriya, B - shlang orqali manjetga havo yuborilganda manjet qo’lni siqadi. So’ngra shu shlang orqali havo sekin yuboriladi va Б manometr yordamida manjetdagi bosim o’lchanadi. Agar muskullar bo’shashtirilgan bo’lsa, elastik devorlardan iborat bo’lgan manjetga tegib yumshoq to’qimalardagi bosimga teng bo’ladi. Bosimni qonsiz o’lchashning asosiy fizik g’oyasi mana shundan iborat.

Bir modda molekulalarining ikkinchi moddaga, ikkinchi modda molekulalarining birinchi moddaga ko`chib o`tishi diffuziya hodesasi deyiladi. Diffuziyaning sodir bo`lish vaqti moddaning agregat holati bilan bog`liq.

• Bir modda molekulalarining ikkinchi moddaga, ikkinchi modda molekulalarining birinchi moddaga ko`chib o`tishi diffuziya hodesasi deyiladi. Diffuziyaning sodir bo`lish vaqti moddaning agregat holati bilan bog`liq.
• Biologik sistemalarda ko’chish xodisasi muhim rol o’ynaydi. Kislorod muskul mitaxandriyasiga atrof havodan asosan diffuziya tufayli borib yetadi (- 95%). Kilorod bilan taminlash bir necha bosqichda boradi: o’pkada havo almashinuvi, kislorodning qonga diffuziyasi. Kislorodning qonga diffuziyasi o’pkaning alveoli (pufakchalari) orqali amalga oshadi. Alviolada diffuziya bo’lishiga pufakcha ichida kislorod mavjudligi va kislorodning qonga diffuziya bo’ladigan menbrana parda sirtida kislorodning ancha kichik konsentrasiyaga ega bo’lish sabab bo’ladi. Diffuziyani oshirish uchun diffuziya bo’ladigan sirtni oshirish zarur. Shu sababli sut emizuvchilarning o’pkasi amalda ko’plab alviola xaltachalaridan iborat bo’ladi.