2-Мавзу. Меҳнат кўрсаткичларини таҳлил этишнинг усуллари

қиёсий ва таққослаш усуллари қўлланилади
Таққослаш миқдорий томонини таъминлайди яъни, паст, баланд, кўп-кам ва бошқалар.
Қиёсий эса муайян сифат хусусиятлари бўйича миқдорий параметрлар баҳосини кўрсатади
3.Меҳнат кўрсаткичларини таҳлил қилишнинг усуллари
Таққослаш усули қуйидаги вазифаларни ҳал этади

• Таққосланадиган гуруҳдаги ҳар бир корхона (бирлашма)нинг топшириқлари асосланганлиги ва жиддийлигига баҳо бериш;
• Турли корхоналар ва уларнинг бўлинмалари фаолиятига доир мисоллар асосида ривожланиш дастурини ташкил этадиган ва узоқ вақт амал қиладиган илғор техник- иқтисодий нормативлар ишлаб чиқиш;
• Бошқарувнинг бригададан то вазирликкача бўлган турли ташкилий даражаларида меҳнат салоҳиятидан оқилона фойдаланиш йўлларини аниқлаш;
• Ишлаб чиқаришнинг техника билан таъмин этилиш даражасини ошириш, технологияни такомиллаштириш ва ишчиларнинг турмуш даражасини яхшилашнинг ижтимоий оқибатларига баҳо бериш.

Таққослаш усулининг жорий йил маълумотларини ўрганишда ва таҳлил этишда қўлланилиши
Режада мўлжалланган маълумотлар билан
Ўтган йиллар маълумотлари билан
Илғор хўжалик маълумотлари билан
Ўртача туман, вилоят ва республика маълумотлари билан
Чет эл мамлакатлари тажрибалари билан
Фирма ичидаги участка, цех кўрсаткичлари билан
Фирма ҳажми ва катта-кичиклиги билан
Корхоналарда меҳнат кўрсаткичларини таҳлил қилиш уларни амалга оширишнинг маълум тартибини талаб қилади
Дедуктив услуб меҳнат кўрсаткичларини аввал корхона, бирлашма, фирма, кейин эса цех, участка ва иш жойлари бўйича ўтқазилишини тақазо қилади.
Индуктив услубда меҳнат кўрсаткичларини биринчи иш жойлари, участка, цехларда сўнгра эса умуман корхона миқиёсида ўрганиш тушунилади
Бошланғич маълумотлар устида ишлаш усуллари

• гуруҳлаш – турли омилларга боғлиқ ҳодиса-жараёнларни таснифлаш ва уларни бир хил тасниф белгилари бўйича гуруҳлаш;
• балансли боғланишлар – мавжуд ёки норматив ресурсларга (бухгалтерия баланси, иш вақти баланси ва ҳ.к.) харажатларнинг мувофиқлигини аниқлаш мақсадида ўзаро боғлиқ кўрсаткичларни қиёслаш;
• боғлиқликларни топиш – коррекция, математик моделлар, динамик қаторлар, эмпирик формулалар ва ҳ. к, лар;
• занжирли ўрин алмаштиришлар – ҳар битта қўшилувчининг ўрнини кетма-кет режа, ҳақиқат, ҳисобот ўлчовлар билан ушбу кўрсаткичга таьсир қилувчи алоҳида олинган омилларни аниқлаш