2-мавзу. Молия бозори ва пул молиянинг моҳияти ва вазифалари. Молия тизими

1) даромадлар даражаси;

2) пулнинг айланиш тезлиги;

3) фоиз ставкаси.

Классик назария пулга талабни асосан реал даромад ҳажми билан боғласа, кейнсчилар пулга талаб асосан фоиз ставкасига боғлиқ деб ҳисоблашади.

• мамлакатдаги пул миқдори ҳамда фоиз ставкасининг турли даражаларида пул маблағларига бўлган талаб ва пул таклифининг ўзаро нисбатини ифодаловчи механизм.

Пул бозори

• бозорда пул сифатида муомалада бўлган турли-туман молиявий маблағлар, яъни пул агрегатлари йиғиндиси ҳисобланади.

Пул таклифи

Пул таклифи (Мs) банк тизимидан ташқаридаги нақд пуллар (С) ва иқтисодий агентлар ишлатиши мумкин бўлган депозитлар (Д) йиғиндисидан иборат бўлади:

Пул таклифи (Мs) банк тизимидан ташқаридаги нақд пуллар (С) ва иқтисодий агентлар ишлатиши мумкин бўлган депозитлар (Д) йиғиндисидан иборат бўлади:

Мs = С+Д

Пулни эмиссия қилишда монопол ҳуқуқ Марказий банк ихтиёрида бўлса-да, пул таклифини кўпайтириш имкониятига кўпроқ тижорат банклари эга. Улар кредитлар бериб, тўлов воситалари эмиссиясини ёки кредит мультипликациясини амалга оширадилар.

Мисол.

Мисол.

А банкнинг депозити 2000 сўмга ўсган бўлса, заҳира нормаси 20 % га тенг бўлганда, у 400 сўмни Марказий банкда заҳиралаб, қолган 1600 сўмни қарзга беради.

Натижада А банк пул таклифини 1600 сўмга кўпайтиради ва у энди 2000 + 1600 = 3600 сўмни ташкил этади. Яъни, омонатчиларнинг депозитлардаги 2000 сўмдан ташқари яна 1600 сўм қарз олувчилар қўлида қолади.

Агар, 1600 сўм яна банка тушса, (масалан, Б банкка) унда 20% га тенг бўлган заҳира нормасида у 320 сўмни заҳирада қолдириб, 1280 сўмни кредитга беради ҳамда шу миқдорда пул таклифини оширади. Кредит беришнинг бу жараёни сўнгги пул бирлигидан фойдаланишга қадар давом этади.

Бу жараённи қуйидагича кўринишида ёзишимиз мумкин: