2-mavzu. Neft, gaz va gazkondensatni birlamchi qayta ishlash

Vakuum hosil qilish sistemasi 
1- vakuum separatori, 2- tindirgich, 3- injektorlar, 4- kondensator, 5- 
nasos. 
 
Mazutni vakuum sharoitida ikki bosqichda 
haydash 
Mazutni vakuum sharoitida haydash ikki variant 
bo‘yicha o‘tkaziladi: 1-variant yoqilg‘i olish ya’ni 
katalitik kreking qurilmasi xom- ashyosi bo‘lgan yengil 
va og‘ir gazoyllar olish. 2 - variant moy distillyatlarini 
olishdir. Vakuum sharoitida mazutni ikki bosqichda 
haydash orqali: 1 - bosqichda vakuum fraktsiyalash 
kolonnasida solyar distillyati, keng fraksion tarkibili 
(350°C-375 °C) moy distillyatlari va gudron chiqariladi, 2 
- bosqichda olingan moy distillyatorlaridan 3 xil 
distillyat: parafinli (350°C - 460°C), avtol (460°C - 490°C) 
va silindr moylariga ajratiladi.

---

Jarayonning texnologik sxemasi quyidagi 5.2 - 
rasmda keltirilgan. Xom- ashyo mazut 3 - pechda 
qizdirishga kiritishga qadar 2 ta oqimda ishlayotgan 
issiqlik almashgichlar 28, 29 va 22 dan 1 - oqim, 25 va 24 
dan esa ikkinchi oqimdan o‘tadi, so‘ngra 1 va 2 - issiqlik 
almashgichlarda qurilmadan chiqayotgan gudron 
issiqligi hisobiga qizdirilib, 3 - pechga yuboriladi. Mazut 
3 - pechda 435°C gacha qizdiriladi. Mazutdan solyar, 
keng fraksion tarkibli moy distillyatlari va gudron 
ajratishi uchun 6 - vakuum kolonna xizmat qiladi. Moyli 
fraktsiya 7 - yig‘gichda to‘planadi, gudron 5 - nasos 
yordamida kolonnadan chiqariladi. Solyar 4 - nasos 
yordamida yarim berk tarelkadan 23 - issiqlik 
almashgich va 32 - sovutgichda sovutiladi, so‘ngra 
sovutilgan solyar distillyatini bir qismi 6 - vakuum 
kolonnaga qaytariladi.
Moy distillyati 7 - yg‘ichda 8 - nasos yordamida 
haydalib, 28 - issiqlik almashgich, 23 - qo‘shimcha bug‘ 
ishlab chiqarish qozoyl va 21 - bug‘li qizdirish 
qurilmasidan o‘tib 6 - kolonna o‘rta qismiga resirkulyat 
sifatida qaytariladi. Moy distillyatining balans miqdori 7 
- yig‘gichdan 9 - nasos yordamida 10 - pechda (385°C) 
qizdirilib, 13 - vakuum kolonnaga yuboriladi. Bu kolonna 
mahsulotlari: yarim berk tarelkada yig‘iluvchi parafin 
distillyati, 14 - bug‘latuvchi sektsiya orqali chiqariluvchi 
avtol distillyati va 24 - issiqlik almashtirgich, qo‘shimcha 

---

bug‘ ishlab chiqaruvchi qozon 26 va 27 - sovutgichdan 
o‘tib chiqariladigan silindr distillyati hisoblanadi.
Avtol distillyatining sirkulyasiyalanuvchi qismi 16 - 
nasos yordamida haydalib 11 va 12 - qurilmalarda 
sovutilgan holda 13 - kolonna o‘rta qismiga 3 oqimda 
beriladi, balans miqdori esa rezervuarga yuboriladi.
Parafin distillyati 13 - kolonnadan chiqishda 25 - 
issiqlik almashtirgich, 34 - suv qizdirish va 35 - 
sovutgichda ketma - ketlikda sovutilib, bir qismi 
kolonnaga 
to‘yintirish 
yoki 
sovuq 
sug‘orishga 
yuboriladi, ortiqchasi rezervuarga yuboriladi. Gudron 
markazdan qochma turdagi 19 - nasos yordamida 
qurilmadan chiqarilguncha o‘z issiqligini 1 va 2 - issiqlik 
almashtirgichlar orqali xom - ashyo mazutga beradi.
Qurilmadagi bug‘latuvchi seksiyaga suv bug‘i 
kiritiladi. Qo‘shimcha bug‘ ishlab chiqaruvchi qozonlar 
0,6 MPa bosimdagi suv bug‘i ishlab chiqarishga 
mo‘ljallangan. Qurilmadagi kolonnalar ish rejimlari 
quyidagi jadvalda keltirilgan.