2-Mavzu Statistik ma’lumotlarni to‘plash nazariyasi va amaliyoti

2.2.Statistik kuzatishni tayyorlash uslubiyati.
Statistik kuzatishni tashkil qilish va uni o'tkazishda qo'pol xatolarga
yo"1 qo"yilsa. statistik kuzatish natijalarining samaradorligi pasayadi. Shllning uchun ham bu murakkab ishni boshlashdan oldin har tomonlama muhokama va ekspertiza qilingan kuzatish rejasini tllzish zarur. Statistik kuzatish rejasi dasturiy-llslllbiy va tashkiliy masalalarni o"z ichiga oladi.
O`rganilayotgan hodisa va voqealarni tavsiflovchi ma`lumotlar yagona dastur va metodologiya asosda to`planishi lozim. Ma`lumotlarni to`plash dasturi va metodologiyasi hamma hududlar, idora va tashkilotlar hamda davrlar uchun bir xil bo`lishi kerak. Aks holda ular taqqoslama bo`lmaydi va ilmiy tekshirish uchun yaroqsiz hisoblanadi.
Kuzatishning dasturiy-uslubiy masalalari quyidagilarni o`z ichiga oladi (2.1-chizma).


2.1-chizma Statistik kuzatishning dasturiy-uslubiy masalalari
Kuzatish dasturi deyilganda o`rganilayotgan to`plamning har bir boshlang’ich unsuri haqida kuzatish davomida qayd (registratsiya) qilinishi lozim bo`lgan belgilar to`plami tushuniladi. Masalan, aholi ro`yxati dasturi – bu ro`yxat varaqasiga va boshqa formulyarlarga kiritiladigan savollar bo`lib, ro`yxat o`tkazish jarayonida mamlakatdagi har bir kishi yoki aholining ayrim guruhlaridan bu savollarga javob olinadi.
Kuzatish ob`ekti deyilganda o`rganilayotgan hodisa va jarayonlar to`plami tushuniladi.
Ayrim hollarda kuzatish ob`ektini belgilayotganda maxsus tsenzlardan foydalaniladi. TSenz deganda barcha ob`ektlar ichidan ayni kuzatishda hisobga olinishi lozim bo`lganlarini belgilash uchun qabul qilingan ma`lum miqdoriy me`yor tushuniladi.
Kuzatish birligi deyilganda kuzatilayotgan to`plamning bir birligi tushuniladi.
Kuzatish dasturida savollarga javob maxsus hujjatda aks ettiriladi. Bu hujjat statistik formulyar deb ataladi. U har xil nom bilan yuritiladi, jumladan, hisobot formasi, tabel’, nakladnoy, ro`yxatga olish varaqasi va hokazo.
Statistik formulyar ikki xil bo`ladi:

• alohida shakldagi formulyar;

  
  

• ro`yxat shaklidagi formulyar.

  
  

Kuzatishning tashkiliy masalalari quyidagilarni o`z ichiga oladi (2.2.-chizma).