2-Mavzu: Suyuqliklarda bosimning uzatilishi. Reja

Uzun quvurlarning yonma-yon joylanishi va ketma-ket ulanishi.
Suv ta’minoti amaliyotida ba’zi bir quvurlar yonma-yon joylanadi, boshqalari ketma-ket ulanishi mumkin. 1. Quvurlar ketma-ket ulanganda ( - rasm) yo`qotilgan napor h oqimning 1-1 ko`ndalang kesimidan 2-2 ko`ndalang kesimiigacha bo`lgan masofa uchun
h = h + h + h ( )
bundan ko`rinadiki, umumiy yo`qotilgan napor h quvurlar ketma-ket ulanganda har bir bo`lak quvurlardagi yo`qotilgan naporlarning yig`indisiga teng.
2. Quvurlar yonma-yon joylashganda, yo`qotilgan naporlarni qo`shib chiqish mumkin emas, chunki har bir quvurda alohida yo`qotilgan napor h = h ;
h = h; h = h , umumiy yo`qotilgan napor h ga teng, ya’ni
h = h = h = h ( )

- rasmda A va V nuqtalarga tegishli A nuqtaga P p’ezometr va V nuqtaga P p’ezometr o`rnatilgan, ularning farqi bizga A nuqtadan V nuqtagacha bo`lgan uzunlikda yo`qotilgan naporni beradi, ya’ni

h = N - N
Bu erda N va N mos holda A va V nuqtalardagi naporlar. Har bir quvurdagi yo`qotilgan naporlar ham xuddi ( ) kabi yoziladi.


h = N - N
h = N - N
h = N - N

bunda h , h , h har bir quvurda yo`qotilgan napor. ( ) va ( ) tenglamalarni nazarda tutgan holda, quyidagicha yozishimiz mumkin:

h = h = h = h =N = N ( )

Bundan kelib chiqadiki, yonma-yon ijoylashgan quvurlarning har birida yo`qotilgan napor o`zaro teng bo`ladi. ( ) tenglamaga ( ) tenglamadan ularning miqdorlarini qo`yib chiqsak

h = Q / K x l + Q / K x l + Q / K x l ( )

( ) tenglamani Q ga nisbatan echsak, undagi nisbatlar uchta tenglamani beradi

Q = K
Q = K
Q = K

Bularga qo`shimcha to`rtinchi tenglamani yozamiz

Q = Q = Q =Q ( )

Agar suv sarfi Q va quvurlar o`lchamlari, masalan, D, l berilgan holda, shu to`rtta ( I ), (II), (III) va (IV) tenglamalar tizimidan foydalanib, muhandislik gidravlika masalalarini echishimiz mumkin. Endi shu to`rtta tenglama tizimining echimini olamiz, uning uchun (IV) tenglamaga qolgan uchala ( I ), (II), (III) tenglamalarni qo`yib chiqamiz

Q = K + K + K ( )
yoki
Q = ( )

( ) dan = ( )

( ) dan ni bilgan taqdirda ( ) dan Q Q Q larni topamiz.