2-misol. Tayyor mahsulot ishlab chikarilishi va uiing omborga kelib tushishi hisobi

3-misol.Ishlab chiqarishning xususiyatlariga qarab umumishlab chiqarish xarajatlarini taksimlashning turli usullari qo’llaniladi, ularning asosiylari quyidagilardir:
- ishlab chiqarishdagi ishchilarning asosiy ish haqiga mutanosib ravishda;
- taksimlash bo’yicha xarajatlariga mutanosib ravishda;
- ishlab chiqarilgan mahsulot mikdoriga mutanosib ravishda;
- bevosita xarajatlarga mutanosib ravishda va xokazo.
Umumishlab chiqarish xarajatlarini ishlab chiqarish ishchilarining asosiy ish haqiga mutanosib ravishda taksimlashga misol keltiramiz.
Ishlab chiqarish korxonasida jami umumishlab chiqarish xarajatlari – 320000 so’mni tashkil etdi, asosiy ishlab chiqarish ishchilarining ish haqi:
A mahsulot bo’yicha — 120000so’m,

B mahsulot bo’yicha - 180000so’m,

V mahslot bo’yicha - 100000so’m.
Hisob-kitob quyidagicha amalga oshiriladi:
Avval har bir mahslot bo’yicha ish haqi xarajatlarining jami ishlab chiqarish ishchilariga hisoblangan ish haqi xarajatlarga nisbatan ulushini aniklaymiz:
A mahsulot bo’yicha ish haqi xarajatlari ulushi - (120000:400000)x100=30%
B mahsulot bo’yicha ish haqi xarajatlari ulushi - (180000:400000)x100=45%
V mahsulot bo’yicha ish haqi xarajatlari ulushi - (100000:400000)x100=25%
So’ngra ushbu ulushlarga muvofik anik mahsulotga to’g’ri keladigan umumishlab chiqarish xarajatlari summasi belgilanadi:
A mahsulot (320 000 x 30%) = 96 000 so’m;
B mahsulot (320 000 x 45%) = 144 000 so’m;
V mahsulot (320 000 x 25%)= 80 000 so’m.
Ushbu xarajatlar taksimlangach, ular asosiy ishlab chiqarishga quyidagi o’tkazma bilan hisobdan chiqariladi:
D-t 2010-«Asosiy ishlab chiqarish».
K-t 2510-«Umumishlab chiqarish xarajatlari».
Yordamchi ishlab chiqarish tannarxiga xarajatlarni hisobdan chiqarish:
D-t 2310-«Yordamchi ishlab chiqarish».
K-t 2510-«Umumishlab chiqarish xarajatlari».
Bir turdagi mahsulot ishlab chiqaradigan va tannarxni kalkulyasiya kilmaydigan korxonalarda ushbu xarajatlar bevosita 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schyotida hisobga olinishi mumkin.

B mahsulot bo’yicha - 180000so’m,

V mahslot bo’yicha - 100000so’m.
Hisob-kitob quyidagicha amalga oshiriladi:
Avval har bir mahslot bo’yicha ish haqi xarajatlarining jami ishlab chiqarish ishchilariga hisoblangan ish haqi xarajatlarga nisbatan ulushini aniklaymiz:
A mahsulot bo’yicha ish haqi xarajatlari ulushi - (120000:400000)x100=30%
B mahsulot bo’yicha ish haqi xarajatlari ulushi - (180000:400000)x100=45%
V mahsulot bo’yicha ish haqi xarajatlari ulushi - (100000:400000)x100=25%
So’ngra ushbu ulushlarga muvofik anik mahsulotga to’g’ri keladigan umumishlab chiqarish xarajatlari summasi belgilanadi:
A mahsulot (320 000 x 30%) = 96 000 so’m;
B mahsulot (320 000 x 45%) = 144 000 so’m;
V mahsulot (320 000 x 25%)= 80 000 so’m.
Ushbu xarajatlar taksimlangach, ular asosiy ishlab chiqarishga quyidagi o’tkazma bilan hisobdan chiqariladi:
D-t 2010-«Asosiy ishlab chiqarish».
K-t 2510-«Umumishlab chiqarish xarajatlari».
Yordamchi ishlab chiqarish tannarxiga xarajatlarni hisobdan chiqarish:
D-t 2310-«Yordamchi ishlab chiqarish».
K-t 2510-«Umumishlab chiqarish xarajatlari».
Bir turdagi mahsulot ishlab chiqaradigan va tannarxni kalkulyasiya kilmaydigan korxonalarda ushbu xarajatlar bevosita 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schyotida hisobga olinishi mumkin.