2. Qishloq xo‘jaligi korxonalarida ta’minot funksiyalarini amalga oshirish Xarid logistikasida «ishlab-chiqarish yoki xarid qilish»

jadval.
Yetkazib beruvchining reytingini hisoblash

Yetkazib beruvchini tanlashning mezoni	Mezonning ahamiyat-lilik darajasi	Berilgan yetkazib beruvchida mezonni baholash (10 ballik shkala bo‘yicha)	Mezon bahosini uning axamiyat-lilik darajasiga ko‘paytmasi
1.Yetkazib berishning ishonchliligi	0,30	7	2,1
2.Narx	0,25	6	1,5
3.Mahsulot sifati	0,15	8	1,2
4.To‘lov shartlari	0,15	4	0,6
5.Rejadan tashqari yetkazishlar imkoni	0,10	7	0,7
6.Yetkazib beruvchining moliyaviy ahvoli	0,05	4	0,2
Jami:	1,00		6,3

Bu ma’lumotlar yetkazib beruvchining moliyaviy ahvoli to‘g‘risida quyidagi ax-borotlarni berishlari mumkin:

• 
  yetkazib beruvchi likvidligining qarz majburiyatlariga nisbati to‘g‘risida;
  
• 
  sotuvlar hajmini debitor qarzlarga nisbati to‘g‘risida;
  
• 
  sof foydaning sotuvlar hajmiga nisbati to‘g‘risida;
  
• 
  naqd pul xarakati to‘g‘risida;
  
• 
  zaxiralar aylanmasi va boshqalar to‘g‘risida;
  

O‘zbekistondagi korxonalar, hozirgi kunda, yetkazib beruvchi tanlashda asosan o‘z axborotlaridan foydalanadilar. Ko‘p yetkazib beruvchilar bilan ish olib boradigan korxonada yaxshi ma’lum bo‘lgan, obro‘ qozongan yetkazib beruvchilar ro‘yxati mavjud. Bunday yetkazib beruvchilar bilan tuziladigan shartnomalar tezda imzolanib ishlay boshlaydi. Agarda notanish yetkazib beruvchi bilan shartnoma tuziladigan bo‘lsa, u holda shartnoma tasdiqlanishi va to‘lov amalga oshirilishi, moliyaviy xavfsizlikni ta’minlovchi chora-tadbirlar bilan, mukammallashadi. Qishloq xo‘jaligiga to‘xtala-digan bo‘lsak hozirgi kunda bu ish umuman yo‘lga qo‘yilmagan, va barcha xo‘jaliklar mavjud yetkazib beruvchidan (u odatda bitta) foyda-lanadilar xolos.
Yetkazib beruvchi tanlash bo‘yicha misol keltiraylik.
Tasavvur qilamiz, bir xil mahsulot ishlab-chiqaruvchi, ikkita xo‘jalik xo‘jali-gi mavjud (A va V). Ularning mahsulotlarini sifati ham bir xilda. Har ikkala xo‘-jalik ham yaxshi tanish va ishonchli. A xo‘jalikning kamchiligi shuki u iste’molchi-dan V.ga nisbatan 200 km yiroqroqda joylashgan (A xo‘jalikgacha 500 km, V xo‘jalik-gacha 300 km). Ammo, A xo‘jalik o‘z mahsulotini avtomobillar yordamida ortish-tushi-rish mumkin bo‘lgan qadoqlarda jo‘natadi. V xo‘jalikning mahsulotini esa qo‘lda tu-shirish lozim. 500 kmga yukni tashish uchun har kilometriga 50 so‘m sarflanadi. 300 km.ga yukni tashish esa qimmatroq bo‘lib har kilometriga 70 so‘mga teng.
A xo‘jalikning mahsulotini tushirish vaqti – 30 daqiqa, V xo‘jalikning mahsu-lotini tushirish vaqti – 10 soat. Har bir ishchining tushirish uchun stavkasi soatiga 600 so‘mni tashkil etadi.
Agarda faqat tashish xarajatlarini e’tiborga oladigan bo‘lsak V xo‘jalikni tanlash lozim. Ammo ortish-tushirish ishlarini ham hisoblab A xo‘jalikni tanlash ma’qul ekanligini ko‘ramiz. (jadval)