2 qism IV. Tarjimaning leksik muammolari kontekst va uning tarjimadagi ahamiyati

V. TARJIMANING GRAMMATIK MUAMMOLARI
§1. Tarjimada grammatik muvofiqlik
Ingliz, o ‘zbek va rus tillari tipologik va genetik jihatdan turli xil 
tillardir. Ingliz varus tillari H ind-Y evropa tillari oilasining German 
va Slavyan guruhlariga mansubdir. 0 ‘zbek tili Oltoy tillar oilasining 
Turkiy tillar guruhiga mansubdir. Morfologik jihatdan ingliz tili 
analitik xususiyatga ega, rus tili esa sintetik xususiyatga ega, o ‘zbek 
tili agglyutinativ (grammatik shakl va yasama so‘zlarning so‘z o ‘zagi 
va negiziga affikslar qo'shilishi natijasida yasaladigan) tildir.
Grammatik turlanishlar rus va o ‘zbek tillarida qoilaniladigan 
asosiy vositalardir.
Ingliz tilida so‘z tartibi qat’iydir. Misol uchun: Ega + kesim. 
Ega 1 - o ‘ringa joylashtiriladi, kesim esa 2 - o ‘rindan joy oladi. 
Agar kesim o‘timli fe’l bilan ifodalansa 3 - o ‘rinda b iz to ‘ldiruvchini 
ko‘rishimiz mumkin: Ega + Kesim + ToMdiruvchi. Misol uchun: Ben 
sent ten men.
Gap bo‘laklari tartibidagi har qanday o ‘zgarish m a’noni 
buzilishiga olib keladi. Misol uchun: Ten men sent Ben.
Ammo o‘zbek va rus tillarida gap bo‘laklarining tartibi qat’iy 
emas. Ularda so‘zlarning o‘rin almashinishiga yo‘l qo‘yadi.
Misol uchun: Ben 10 ta odam(ni) yubordi.
Бен послал 10 человек.
10 ta odamni Ben yubordi.
10 человек послал Бен.
Yubordi Ben 10 ta odam.
Послал 10 человек Бен.
Grammatik muvofiqlikning 3 turi mavjud: l.toMiq; 2.qisman;
3.nomuvofiqlik.
Biz grammatik muvofiqlikni 2 qismga bo‘lamiz: morfologik 
va sintaktik.
To‘liq morfologik muvofiqlik bir xil grammatik kategoriyalar 
bor bo/lganida kuzatiladi: Misol uchun: zamon kategoriyasi, son 
kategoriyasi, nisbat kategoriyasi va h.z.

---

Boys - bolalar - дети
Qisman 
morfologik 
muvofiqlik 
tillardagi 
grammatik 
kategoriyalar bir - biriga mos kelmaganida kuzatiladi. Misol uchun: 
Ingliz tilida 2 ta kelishik bor, o‘zbek tilida esa 6 ta. Grammatik 
kategoriyalardagi farqlar odatda tildagi boshqa vositalar bilan 
ifodalanadi.
Morfologik nomuvofiqlik tilda grammatik kategoriyalarni mos 
kelmaslik holatida kuzatiladi. Misol uchun: o ‘zbek tilida egalikning 
grammatik kategoriyasi mavjud. U affikslar orqali ifodalanadi, lekin 
bunday grammatik kategoriyalar ingliz tilida ham, rus tilida ham 
mavjud emas. Ular bunda olmoshlardan foydalanishadi. Misol uchun: