2 Тузувчилар
Download 0.78 Mb. Pdf ko'rish
|
osimliklar fiziologiyasi
|
МУАММОЛИ САВОЛ:
1. Ўсимликларда ривожланиши босқичларини тушунтиринг 2. Моно ва поликари ўсимликларнинг бир-биридан фарқи нима? 84 Ў Ў С С И И М М Л Л И И К К Л Л А А Р Р Д Д А А Х Х А А Р Р А А К К А А Т Т Л Л А А Н Н И И Ш Ш П П Р Р О О Ц Ц Е Е С С С С Л Л А А Р Р И И . . Ўсимликлар махсус органлар хучунлар ёрдамида, хужайра ва тўқималарнинг ўсиши хисобига тиргак ходисасига асосан харакатланади. Хинчин воситасида бактериялар, бир хужайрали сув ўтлар ва ўсимлик зоо споралари актив харакатланади. Тиргак ходисаси ва цетоплазманинг ўтказувчанлигига асосан, уятчанг мимоза ва харшорат хўр ўсимликлар харакатланади. Гулларнинг очилиши, юмилиши ёки ўсимлик органларини бир томонга қараб интилиши ёки ундан қочиши хужайра ва тўқималарнинг ўсиш тезлигига боғлиқ. Ўсимликларнинг харакатланиш процесси тропизм ва настик харакатланишларга бўлинади. 1.Тропизмлар ўсимлик органининг тахсир қилинган фактор томон интилиши ёки қочишига тропизм дейилади. Қўзғотувчига қараб интилса- мусбат тропизм, шу фактор тахсиридан қочса-манфий тропизм дейилади. Ташқи факторлар турлича бўлганлиг учун тропизмлар шу фактор номи билан юритилади. а) ўсимликларнинг ёруғлик тушган томонга қараб эгилишига фото тропизм дейилади. Уларнинг ер устки органларида мусбат илдиз системасида манфий фото тропизмлар ходисаси юз беради. Ўсимлик илдизи ёруғликдан қочса ер устки қисмлари ёруғликка интилади. Лекин ёруғлик нури ошиб кетса ўсимлик ер устки қисмларида хам манфий фото тропизм ходисаси кучаяди. Ауксин ва гетироксин гармонлари тахсирида ўсимликларда ферментлар фаолияти активлашади. Нафас олиш тезлашади. Хужайраларга сувнинг қабул қилиниши ва оқсилнинг синтез тезлашади. Хозирги гибберилла ва гебериллоснинг ўстирувчи моддаларнинг 30 дан ортиқ турли хар бир ўсимлик тўқималарида аниқлаб олинади. Гибериллар юқорида пастга,пастдан юқорига харакат қилиши ва юқори консентратларда захарсиз бўлиши билан ауксинларда фарқ қилади. Гиберлин тахсирида уруғ, куртак ва туганаклар тинчлик холатидан уйғонади. Паст бўйли ўсимликнинг ўсиши тезлашади. Узун кунли ўсимликлар қисқа гуллаб ўтади. ДНК молекуласининг парчаланишида цитокиник деган актив бирикма хосил бўлиб ўсимлик хужайрасининг бўлинишига ва ўсишига ижобий тахсир кўрсатади. Цитокиник тахсирида сарғайиб қолган барглар яшил тусга киради, қурғоқчиликка, иссиқликка чидамлилиги ортади, оқсил махсулотлари ёш баргларга қараб харакатланади. Зеатин номли цитокиник маккажўхори донидан ажратиб олинган у илдизда хосил бўлиб барг ва пояларга қараб харакатланади. Ўсимликлар хужайраларнинг ўсишига салбий тахсир қиладиган моддаларга ретардантлар дейилади, улар тахсирида ўсимлик пояларининг ўсиши сустлашади. Хлор холик хлорит ретарданти ўсимлик салбий тахсир қилиб, лекин уларнинг 85 иссиқликка, қурғоқчиликка, касалликларга паст температурага чидамлилигини орттиради. Инкибаторлар ўстирувчи гармонларга яқин турса хам ўсишга салбий тахсир қилади. Ўсимликларнинг ўсиш процентларини тезлаштиришда умумий сунхий стимулиятор ишлатилади. Стимулияторлардан фенил гетеро аукцин, в-индомин гамма мой кислотаси гетеро аукцинга нисбатан актив тахсир кўрсатади. Download 0.78 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|