2 Ўзбекистон республикаси

4-маъруза:Интерфаол таълим, унинг шакллари. География фанидан
интерфаол дарсларни ташкил этиш методикаси (2 соат)
Режа: 
1. 
Интерфаол таълим назарияси
2. 
Интерфаол усулларнинг мақсади
3. 
Интерфаол усулларнинг асосий элементлари
4. 
Интерфаол таълим, унинг шакллари ва иштирокчилари
5. 
Ўқувчиларнинг билиш фаолиятини оширишда Интерфаол 
жараѐннинг аҳамияти.
Таянч тушунчалар: 
Интерфаол. Интерфаоллик. Технология. Педагогик технология. Б.Блум 
таксаномияси. Эссе. «Мета хариталар» методи.
1. Интерфаол таълим назарияси
1. Б.Блум таксономияси: - Интерфаол усулларни қўллаш натижасида 
ўқувчиларнинг мустақил фикрлаш, таҳлил қилиш, хулоса чиқариш, ўз 
фикрини баѐн қилиш, уни асослаган ҳолда ҳимоя қила билиш, соғлом мулоқот, 
мунозара, баҳс олиб бориш кўникмалари шаклланиб, ривожланиб боради. 

---

72 
(таксономия-борлиқнинг мураккаб тузилган соҳаларини таснифлаш ва 
системалаштириш назарияси).
Таксономия асосида қуйи даражадан – билим даражасидан бошлаб 
тафаккур доираларига мос равишда мисол ва масалалар, топшириқлар ва 
уларнинг ўзлаштирилиши учун интерфаол методлар танланади.
Замонавий таълимни ташкил этишга қўйиладиган муҳим талаблардан 
бири ортиқча руҳий ва жисмоний куч сарф этмай, қисқа вақт ичида юксак 
натижаларга эришишдир. Қисқа вақт орасида муайян назарий билимларни 
ўқувчиларга етказиб бериш асосида маълум фаолият кўникма ва малакаларни 
шакллантириш, фаолиятини назорат қилиш, улар томонидан эгаллаган назарий 
ва амалий билимлар даражасини баҳолашўқитувчидан юксак педагогик 
маҳоратни, таълим жараѐнига янгича ѐндашувни талаб этади.
Бугунги кунда ривожланган мамлакатларда ўқувчиларнинг ўқув ва 
ижодийолликларини оширувчи, таълим-тарбия жараѐнининг самарадорлигини 
кафолатловчи педагогик технологияларни қўллашга доир катта тажриба 
тўпланган бўлиб, бу тажриба асосини интерфаол методлар ташкил этмоқда.
Бу каби методлар ўз моҳиятига кўра таълим олувчиларда ўқув-билиш 
фаоллигини ошириш, уларни кичик гуруҳ ва жамоада ишлаш, ўрганилаѐтган 
мавзу, муаммолар бўйича шахсий қарашларни дадил, эркин ифодалаш, ўз 
фикрларини дадил ҳимоя қилиш, далиллар билан асослаш, тенгдошларини 
тинглай олиш, ғояларни янада бойитиш, билдирган мавжуд мулоҳазалар 
орасидан энг мақбул ечимни танлаб олишга рағбатлантириш имкониятига 
эгалиги билан алоҳида аҳамият акс этади. Таълим ва тарбия жараѐнида 
ўқитувчи (педагог)лар томонидан интерфаол методларнинг ўринли, мақсадли, 
самарали қўлланилиши таълим олувчи (ўқувчи, тингловчилар)да мулоқотга 
киришувчанлик, жамоавий фаолият юритиш, мантиқий фикрлаш, мавжуд 
ғояларни синтезлаш, таҳлил қилиш, турли қарашлар орасидаги мантиқий 
боғликликни топа олиш қобилиятларини тарбиялаш учун кенг имконият 
яратади.
Замонавий шароитда таълим самарадорлигини оширишнинг энг мақбул 
йўли-бу машғулотларнинг интерфаол методлар ѐрдамида ташкил этиш деб 
ҳисобланмоқда. Хўш, интерфаол методларнинг ўзи нима? Улар қандай 
дидактик имкониятларга эга? Таълим жараѐнида интерфаол методларнинг 
ўринли, мақсадга мувофиқ қўлланилиши қандай самараларни кафолатлайди? 
Қуйидаги ана шу каби саволларга қисқача жавоб топилади.
Юқоридаги саволларга жавоб топишда энг тўғри қадам таянч тушунча- 
«интерфаол» атамасининг луғавий маъноси билан танишишдир.

---

73