22 amaliy mashg’ulot

22.7-chizma



22.8-chizma

Aylana izometriyasining H, V, W tekisliklarda tasvirlanishi 22.9–rasm,a da berilgan bo‘lib, ular o‘zaro teng ellips chizish ancha vaqt talab qiladi. Shuning uchun standart ruxsatiga binoan uni to‘rt markazli ovalga almashtirib chiziladi. Bu yerda ovalning katta o‘qi AB=1,22d ga teng tasvirlanadi. Ovallarning katta AB o‘qlari H da z ga, V da y ga, W da x ga perpendikulyar joylashadi. Kichik o‘qi CD

o‘qlar H da z bilan, V da y bilan ,W da x bilan qo‘shilib qoladi.

22.9-chizma

Aylananing izometriyasini H da yasash uchun x va y chizilgandan keyin, kichik CD o‘q z yo‘nalishi olinadi va unga perpendikulyar qilib katta o‘q AB o‘tkaziladi. Berilgan kattalikdagi d diametrli aylana O nuqtadan chiziladi. Aylananing z o‘qlari bilan kesishgan joylari O₁ va O₂ , x va y o‘qlari bilan kesishayotgan joylari 1,2,3,4 deb belgilanadi. O₁ bilan 1 va 2 (O₂ bilan 3 va 4) nuqtalar tutashtirilib, katta o‘qda O₃ va O₄ markazlar hosil qilinadi. O₁ va O₂ markazlardan 12 va 34 yoylar chiziladi, O3 va O4 markazlardan 23 va 14 yoylar chiziladi (22.9- rasm, b). Shu tartibda V va W larda aylana ovali-tllipsini chizish mumkin (340-rasm, c, d).

Odatda detalning izometriyasi uning berilgan ko‘rinishlari asosida chiziladi. Shu boisdan detalning berilgan ikkita ko‘rinishiga muvofiq uning izometriyasi quyidagi tartibda bajariladi:
Avval aksonometrik o‘qlar x,y,z lar chizib olinadi. So‘ngra detalning biror tekisligi (chizishni boshlash uchun) baza sifatida tanlab olinadi. Bu yerda T bilan belgilangan yuza (22.10–rasm, a) tanlanadi va uning izometriyasi chiziladi. Bir yo‘la detal asosining qalinligi qo‘shib chiziladi (22.10- rasm, b).

22.10-chizma

Yarim aylananing izometriyasi O₁ markazda chiziladi va A,B nuqtalardan y o‘qqa parallel chiziladi. Shunda yarim aylanalik o‘yiq yasaladi. Detalning yarim aylanalik quloq qismi chiziladi. O¹¹ markazda yarim aylana chizilib C va D nuqtalardan z o‘qiga parallel chiziladi, Yana O¹¹ markazdan silindrik teshik izometriyasi chiziladi.

Detalning izometriyasini chizib bo‘lgandan keyin qulog‘idagi teshikni to‘liq ko‘rsatish maqsadida uning chorak qismi qirqib olinadi va kesim yuzasi shtrixlab qo‘yiladi. Shtrixlash sxemasi 22.10-rasm, c da ko‘rsatilgan. Bu yerda H dagi kesim 12 ga W dagi kesim yuzasi 23 ga parallel qilib shtrixlanadi.