24-мавзу. АҲоли даромадлари ва давлатнинг ижтимоий сиёсати 1

Дицел коэффициенти
10 фоиз энг юқори таъминланган аҳоли ўртача даромадлари
10 фоиз энг кам таъминланганлар ўртача даромадлари
Даромадлар даражаси бўйича 2000 – 2015 йилларда Ўзбекистон Республикаси аҳолисининг табақаланиши (энг кўп ва энг кам даромад оладиганлар нисбати – меъёр – 10 баробар
Масалан , аҳоли даромадлари 1 млн. Доллар, аҳоли сони эса 1000 кишини ташкил этаса, у ҳолда Дицел коефиценти қуйидагича бўлади.
450
20
40
60
80
100
20
40
60
80
100
Аҳоли, %
Даромад, %
Дц =
400000
10
90
5
0
50000
= 8
Ялпи даромаднинг аҳоли гуруҳлари ўртасида тақсимланишини тавсифлаш учун аҳоли даромадлари тенгсизлиги индекси (Жини коэффициенти) кўрсаткичи қўлланилади.
Жини коэффициенти чизмадаги Лоренц эгри чизиғи билан мутлақ тенглик чизиғи ўртасидаги юзанинг 0АС учбурчак юзасига нисбати орқали аниқланади. Бу кўрсаткич қанчалик катта бўлса, (яъни 1,0 га яқинлашса) тенгсизлик шунча кучли бўлади. Жамият аъзолари даромадлари тенглашиб борганда бу кўрсаткич 0 (ноль)га интилади. Масалан, кейинги ярим аср давомида Жини индекси Буюк Британияда 0,39 дан 0,35 га қадар, АҚШда эса 0,38 дан 0,34 га қадар пасайган.
Жини коэффициенти
Жини коэффициенти
1
0
Даромадлар тенгсизлиги кучаяди.
Даромадлар тенгсизлиги пасаяди.
0
1
Жини коэффициенти ёрдамида баҳоланади ва 0 ≤ ЖK ≤ 1 оралиқда бўлади
Лоренц эгри чизиғи
450
20
40
60
80
100
20
40
60
80
100
Аҳоли, %
Даромад, %
0
A
B
900
С
Юртимиздаги 10 фоиз таъминланган ва 10 фоиз етарлича таъминланмаган аҳоли даромадлари ўртасидаги фарқ, яъни «децил коэффиценти» деб ном олган кўрсаткич барқарор пасайиш тенденциясига эга бўлиб, бу рақам 2010 йилдаги 8,5 фоиз ўрнига 2015 йилда 7,7 фоизни ташкил этди”
Ўзбекистон Республикаси Биринчи Президенти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2015 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2016 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг кенгайтирилган мажлисидаги маърузаси.
Бозор иқтисодиёти шароитида даромадлар тенгсизлигини келтириб чиқарувчи омиллар
1

• кишиларнинг умумий (жисмоний, ақлий ва эстетик) лаёқатидаги фарқлар;

2

• таълим даражаси ва малакавий тайёргарлик даражасидаги фарқлар;

3

• тадбиркорлик маҳорати ва таҳликага тайёргарлик даражасидаги фарқлар;

4

• ишлаб чиқарувчиларнинг бозорда нархларни ўрнатишга лаёқатлилиги (бозордаги ҳукмронлик даражасидан келиб чиқиб) даражасидаги фарқлар.