26. Мавзу. Бошқа аквакултура объектларини етиштириш, африка лаққаси, пангасиус Режа

Пангасиус - бу Pangasiidae оиласига мансуб балиқ бўлиб, уларни ови жуда кўп истеъмол қилинганлиги сабабли иқтисодий жиҳатдан фойдалидир. Ушбу балиқ жуда кенг тарқалган (у аквариум балиқлари сифатида ҳам қўлланилади). Уни кўпинча балиқ филесини савдодўконларида кўриш мумкин. Ўртача 130 см гача ва тахминан 44 кг гача ўсади (товар балиқ турлари).

Балиқларнинг сузгичлари кулранг / қора; олтита тарвақайлаб қўйилган дорсал сузгич нурлари мавжуд. Ёш балиқчаларда латерал битта қора чизиққа эга, иккинчиси эса латерал чизиқ остида жойлашган. Вояга этган балиқлар бир хил кулранг. Пангасиуснинг 2 асосий тури мавжуд: рangasius hypophthalmus (ветнамча ча) ва рangasius bocourti (ветнамча баса). Ушбу турлар ҳаммахўрдир, улар ўсимликлар ва мевалар билан, балиқ, моллюскалар билан озиқланади. Инглиз тилида сўзлашадиган мамлакатларда бу балиқ лаққа балиқ деб аталади. Жануби-Шарқий Осиёда етиштирилади. Рус, қозоқ, украин дўконларида пангасиус денгиз тили деб аталади.
Пангасиус ташқи кўриниши билан акулага ўхшайди, шунинг учун у аквариум балиғи сифатида машҳур. Аквариум номлари орасида, масалан, вымпел акуласи, вымпел пангасиуси, чучук сув акуласи ва акула балиғи сифатида маълум. Урғочилар эркакларникидан каттароқ ва рангпарроқ. Ушбу балиқ Ветнамнинг Меконг дарёсида етиштирилади. Бу ерда акула лаққаси учун ажойиб етиштириш муҳити мавжуд. Энди бу чучук сув балиғидир, лекин кўп йиллар олдин у дарё делтасининг аралаш (чучук ва шўр) сувларида яшаган. Бироқ, маълум бир вақтдан сўнг, акула балиқлари дарё бўйлаб кўтарилиб, чучук сув балиқларига айланган.
Бу дарё балиқлари, лаққалар туркумига мансуб. Ушбу ном остида бир нечта балиқ турлари мавжуд. Турли мамлакатларда бу икки турдаги балиқлар ўзлари томонидан чақирилади, масалан, инглиз тилида - мушук балиқ, яъни лаққа. Бу балиқни баъзан "канал лаққаси" деб ҳам аташади, чунки у Меконг дарёси каналларида, яъни табиий ва сунъий каналларда яшайди.
Узунлиги 20 см гача бўлган аквариум пангасиус ҳам мавжуд. Тижорат турлари баъзан 3 метр узунликка етади.
Акула лаққаси товар вазнига атиги 6-8 ой ичида етади. Ушбу турнинг энг катта намунаси 2010 йилда Меконг делтасидаги Cан Тҳо шаҳрида яшовчи Нгуен Тҳи Тҳу Кик урғочисининг тирик вазни 34 кг бўлган.
Ветнамда бу балиқ жуда илгари, 2 минг йилдан кўпроқ вақт олдин истеъмол қилинишни бошлаган. Ушбу балиқ Европага анча кечроқ - фақат ўтган асрнинг 90-йилларида олиб келинган. Ўшанда француз олимлари Ветнамликларни турли хил етиштириш усуллари билан таништиришди ва уларни ўзлаштиришга ёрдам беришди. Улар буларнинг барчасини бошлашди, чунки бу мазали ва нисбатан арзон балиқ бизнес учун ажойиб маҳсулот эди. Айни пайтда бу бизнес жуда фойдали ва балиқ бугунги кунгача жуда қадрланади.
Пангасиус - Россиянинг чакана савдо тармоғидаги энг кенг тарқалган чучук сув балиқларидан бири. У асосан Ветнамдан олиб келинади. Ўтган асрнинг 90-йилларига қадар пангасиус Ветнамда оилавий озуқа учун уй хўжаликларида етиштирилди ва 2000-йилларнинг бошларида у Ветнам экспортининг муҳим қисмига айланди. Ушбу балиқни ишлаб чиқариш ва экспорт қилиш доимо қийинчиликларга дуч келган ва кўп ҳолларда бу муаммоларни енгиб ўтилган. 2019 йилда янги бурилиш даври бўлди. Стандартлаштириш қишлоқ хўжалиги ҳудудларида амалга оширилди, жойлашишни аниқлаш тугалланди, ишлаб чиқариш занжирининг бошиданоқ ҳар бир сув ҳавзасига берилган кодлар ва назорат стандартлари билан таъминланди.
Кўпайтириш. Балиқ ўтқазиш материаллари Ветнамдаги Меконг делтасида Pangasianodon hypophthalmus ёввойи балиқларини кейинчалик етиштириш учун қўлга киритиш бутунлай ўз уруғини ишлаб чиқариш билан алмаштирилди. Шу билан бирга, Камбоджа, Лаос ва озроқ даражада Таиланддаги баъзи фермер хўжаликларида ҳали ҳам балиқлар қафас ва сув ҳавзаларида етиштириш учун овланади.
Стимуляция ва нерест. Уруғлантиришни стимуляция қилиш одатда 2 ёшдан ошган балиқларда амалга оширилади. Эркакларни кўкрак қафаси ва тос суякларига тўқ сариқ ранг билан осонгина ажратиш; қорин бўшлиғига юмшоқ босим билан уруг сутсимон бўлиб оқади. Урғочилар тўла қорин ва пушти анус ва тухумдонга эга. Катетеризация билан урчишга тайёрлиги шакли ва катталиги тенг бўлган сарғиш икра томонидан ташхисланади. Урғочилари одатда хорионик гонадотропин ёки хг тайёрланган гипофиз бези экстракти юборилади. Препаратнинг бир дозаси учун бир хил ўлчамдаги 4 донордан гипофиз безлари етарли. Дозанинг бир қисми биринчи инъекция билан, қолган уч қисми эса иккинчиси билан қилинади. Эркакларга урғочиларнинг сўнгги инъекцияси билан битта инъекция берилади ёки улар умуман қилинмайди. Ота оналари жуфтликда ёки гуруҳда сақланади. Овуляция препаратни қабул қилишдан 8-12 соат ўтгач содир бўлади. Оғирлиги 2 кг бўлган урғочилар 200,000-300,000 икра беради. 1 миллион икрани уруғлантириш учун 1 мл сперма етарли. 28-30 ° С ҳароратда инкубация даври 24-26 соат давом этади. Икра зангламайдиган пўлатдан ёки шишадан ясалган конуснинг идишларида инкубация қилинади. Икра муаллақ ҳолда ушлаб туриш шароитида сув пастдан тепага оқади. Иккинчи куни сариғи халтачалари чавоқларга тўлиқ сингиб кетади. Личинкалар тўлиқ ёқолгунча инкубатордан ҳаракатланади. Ўтқазиш зичлигини камайтириш учун личинкалар ва балиқларни етиштириш икки босқичда амалга оширилади. Бунинг учун 1000-5000 м² майдонга эга тупроқли сув ҳавзалари тайёрланади. 1-3 кун ичида улар қуритилади, сўнгра сув билан тўлдирилади ва моина културасининг ўсиши (20-30 кг / га) бошланади. Йиртқичларнинг кириб келишининг олдини олиш учун сув ҳавзаларига тўр мато орқали қуйилади. Биринчи босқичда 1 м² учун 400-500 личинкалар киритилади. Сариқ халтанинг тўлиқ резорбсиясидан олдин ҳам улар учун тирик озуқа мавжуд ва кам балиқлантириш зичлиги каннибализмни истисно қилади. Ушбу даврда сув фақат тўлдирилади ва алмашинмайди, фақат сув сифати ва чавоқ ҳолатининг кескин ёмонлашиши ҳолатлари бундан мустасно. Икки ҳафта давомида ҳовузга кунига беш-олти марта қайнатилган тухум сариғи ва соя унининг аралашмаси киритилади. Кейинчалик, улар махсулдор гранула емларига ўтадилар. Тўрт ҳафта ўтгач, озиқланиш 24 соат давомида тўхтатилади ва сув ҳавзаси қисман (чуқурликнинг 1/3 қисми) қуритилади ва кейин сув насос билан сўрилади. Оғирлиги 0,3-1 грамм ва тахминан 8 см узунликдаги акула лаққаси чавоқлари невод билан тутилади ва бошқа ҳовузга моинасиз ховузга кўчирилади (ҳар бир м² учун 150-200 дона балиқ). Одатда етиштиришнинг биринчи босқичида личинкалар ва балиқларнинг яшовчанлик даражаси 40-50% ни ташкил қилади. Вояга етмаганлар 14-20 граммгача бўлган иккинчи икки ойлик босқичида, яшовчанлик даражаси 60-70% ни ташкил қилади.
Пангасиуснинг ўстириш цикли. Пангасиус балиғи (Pangasius hypophthalmus) атмосфера ҳавосини нафас олишга қодир бўлганлиги сабабли, у сувдаги паст кислород концентрациясига (0,05-0,10 мг / л), ифлосланган сувга (кислороднинг кимёвий истемоли 25) тоқат қилади ва ўтқазиш зичлиги (м² учун 120 балиқ). Энг кенг тарқалган ўтқазиш материали - бу тупроқли сув ҳавзалари, ёғоч қафаслар ва сузувчи қафасларининг монокултуралари учун етиштирилади. Охирги иккитаси Меконг делтасида жойлашган. Илгари жуда кенг тарқалган кичик интеграл поликултуралар энди камайиб бормоқда.
Ҳовузлар ноябр ойида балиқлантирилади ва келгуси йилнинг сентябр ойида йиғилади. Бироқ, балиқ етиштириш, ўтқазиш зичлиги ва бозор нархига қараб, парвариш даври қисқароқ бўлиши мумкин. Етиштириш пайтида балиқ етиштирувчилар сувни аэрация қилишади ва кунига бир неча соат сувни янгилайдилар. Бу гўштнинг таъмини ва рангини яхшилайди. Ёввойи табиатни муҳофаза қилиш агентлигининг ҳар бир м² учун 20-40 донадан кўпроқ зичлигини олдини олиш бўйича тавсияларига қарамай, интенсив монокултурага эга бўлган сув ҳавзалари одатда 40-60 / м², айрим фермер хўжаликларида эса кўпроқ. Ҳовуз балиқ хўжаликларида унумдорлиги 250-300 тонна / га, камдан-кам ҳолларда 500 га / га га этади. Ўтқазиш материалининг ўлчамига қараб, пангасиус балиғи 6 ой ёки ундан кам вақт ичида 1,0-1,5 кг га этади. 2010 йилга келиб, акула лаққалари монокултураси билан шуғулланадиган оз сонли балиқчилик хўжаликларини кичик ҳажмли деб аташ мумкин, чунки битта ҳовузнинг минимал унумдорлиги одатда 50 тоннани ёки ундан кўпни ташкил қилади. Акула лаққалари ҳовузда боқишдан ташқари, ҳажми 50-1600 м³ бўлган ёғоч қафасларда ҳам етиштирилади. Қафаслар бамбук таёқчаларга осиб қўйилган ва Меконгнинг асосий ирмоқлари бўйида жойлаштирилади. Баъзан уй катта қафасларнинг ёнида жойлашган бўлади. Ўстириш қафасларида ўтқазиш зичлиги 100-150 / м³ ни ташкил қилади ва унда товар етиштириладиган қафасларда - 100-120/м³. Балиқларнинг яшовчанлиги юқори, 80-90% дан юқори. 12-15 ойгача у 1 кг массага этади, катакларнинг ўртача унумдорлиги эса 40 кг / м³ га тенг. Индивидлар мол гўнги ёки озиқа чиқиндилари аралашмасидан гуруч кепаги билан 3: 1 нисбатда оозиқа аралашмалари билан озиқланади. Етиштириш пайтида фермерларнинг балиқ соғлиғини назорат қилади ва ўлик балиқларни олиб ташлайди. Сузувчи пантонли қафасларда Балиқлантириш зичлиги одатда 40-60/м² ни ташкил қилади ва унумдорлиги 300-350 тонна/га, камдан-500 тонна/га.