26-mavzu: shaxs ijtimoiylashuvi va ijtimoiy xulq atvor. Reja Shaxs ijtiomiylashuvi va bosqichlari

imitatsiya-bolaning muayyan xatti-harakatlarini nusxalash uchun ongli istagi;
uyalish-boshqa odamlarning reaksiyasi bilan bog‘liq ta’sir va uyalish hissi;
aybdorlik hissi-boshqa odamlardan qat’iyi nazar, o‘zini jazolash bilan bog‘liq ta’sir qilish.
Birinchi mexanizm ijobiydir —uyalish va aybdorlik muayyan xatti-harakatni taqiqlovchi yoki bostiradigan salbiy mexanizmlardir.
jtimoiylashuv bosqichlari;
1. Mehnatgacha bosqich;
1.1. Erta ijtimoiylashuv 0-7yosh
1.2 O‘quv bosqich 7-26talabalik bosqichi
2.Mehnat faoliyati-kattalik va mutaxassislik sifatida ijtimoiylashuv
3.Mehnat faoliyatidan keyingi ijtimoiylashuv-faollikning o‘zgarishi


10.2.Ijtimoiy institut- inson faoliyatining muhim sohalarini tartibga soluvchi ob’ekt sifatida.
Ijtimoiy institutlar-ijtimoiy hayotni tashkil etish va tartibga solishning barqaror shakllari bo‘lib ular muayyan ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish uchun mo‘ljallangan rollar va maqomlar to‘plami sifatida aniqlanishi mumkin.Kundalik tilda yoki boshqa gumanitar fanlar bo‘yicha "ijtimoiy institut" atamasi bir necha ma’nolarda namoyon bo‘ladi.
1) birgalikda yashash uchun muhim bo‘lgan ishlarni bajarish uchun mo‘ljallangan muayyan shaxslar guruhi;
2) barcha guruh nomidan ayrim a’zolar tomonidan bajariladigan funksiyalar majmuasining muayyan tashkiliy shakllari;
3) Vakolatli shaxslarga ehtiyojlarni qondirish yoki guruh a’zolarining xatti-harakatlarini tartibga solish maqsadida ijtimoiy funksiyalarni bajarishga imkon beruvchi moddiy muassasalar va faoliyat vositalari to‘plami;
4) Institutlar, ayniqsa, guruh uchun muhim bo‘lgan ba’zi ijtimoiy rollar deb ataladi.
Jami beshta asosiy ehtiyoj va beshta asosiy ijtimoiy institut mavjud:
1) jinslarning ko‘payishiga bo‘lgan ehtiyoj (oila instituti);
2) xavfsizlik va tartibga bo‘lgan ehtiyojlar (davlat);
3) mavjudlik vositalarini (ishlab chiqarishni) ishlab chiqarishga bo‘lgan ehtiyoj);
4) bilimlarni uzatish, yosh avlodni ijtimoiylashtirishga bo‘lgan ehtiyoj (ta'lim muassasalari);
5) ma’naviy muammolarni hal qilish ehtiyojlari (din instituti).
Natijada, ijtimoiy institutlar ijtimoiy sohalar bo‘yicha tasniflanadi:
1) qiymat va xizmatlarni ishlab chiqarish va taqsimlashga xizmat qiluvchi iqtisodiy (mulk, pul, pul muomalasini tartibga solish, mehnatni tashkil etish va taqsimlash). Ushbu institutlar jamiyatning moddiy bazasiga asoslangan;
2) siyosiy (parlament, armiya, partiya) bu qadriyatlar va xizmatlardan foydalanishni tartibga soladi va hokimiyat bilan bog‘liq. Ushbu so‘zning tor ma’nosidagi siyosat, asosan, hokimiyatni o‘rnatish, ijro etish va qo‘llab-quvvatlash uchun kuch-quvvat elementlarini manipulyatsiya qilishga asoslangan vositalar majmuasi deb ataladi;
3) qarindoshlik institutlari (nikoh va oila) tug‘ilishni tartibga solish, er va xotin o‘rtasidagi munasabatlar bolalar o‘rtasidagi munosabatlar, yoshlarni ijtimoiylashtirish bilan bog‘liq;
4) ta’lim va madaniyat institutlari ularning vazifasi jamiyat madaniyatini mustahkamlash, yaratish va rivojlantirish, uni keyingi avlodlarga yetkazishdir. Ular orasida maktablar, institutlar, san’at muassasalari, ijodiy uyushmalar kiradi;
5) diniy institutlar insonning insonning empirik nazoratidan tashqarida harakat qiluvchi va muqaddas mavzular va kuchlarga bo‘lgan munosabatni tashkil qiladi. bular quyidagi bosqichlarda amalga oshadi:

•