29-mavzu. Yaponiya soliq tizimi

3. Yaponiya soliqlari.
Yaponiyada davlat va mahalliy soliqlar mavjud. Mamlakatda 3045 ta shahar, shaharchalar, rayonlarni birlashtiruvchi 47 prefektura bo‘lib, ularning har biri o‘zining mustaqil byudjetiga ega. Soliqlarning taqsimlanishi xuddi ularni to‘plashning ko‘zgudagi aksidek: Moliya resurslarining 64,2 foizi mahalliy mablag’lar sifatiga sarflanib 35,8 foizi esa umumdavlat funktsiyalarining amalga oshirilishini tag’minlaydi. Yaponiyada soliqlar umumdavlat va mahalliy soliqlarga bo‘linadi.
Yaponiya soliqlari

Davlat soliqlari		Mahalliy soliqlar
To‘g’ri soliqlar	Egri soliqlar	Prefektura	Munitsipal
Korporatsiyalar foydasiga soliq	Isteg’mol solig’i	Prefekturada yashash uchun soliq soliq	Yashash uchun soliq soliq
Jismoniy shaxslar daromadlariga soliq	Gerb yig’imlari	Ommaviy tamosha tadbirlari o‘tkazish uchun soliq	SHaharlarni obodonlashtirish uchun soliq
Meros va xadya solig’i		Ko‘chmas mulk solig’i	Mol -mulk solig’i
Yer solig’i		Avtotransport vositalari uchun soliq	Er egaligi uchun soliq
Ko‘chmas mulk solig’i		Tabiiy resurslardan foydalanganlik uchun soliq

Mamlakat byudjeti va prefekturalar byudjetlarining daromad qismi faqat soliqlargagina asoslanmaydi. Qator boshqa mamlakatlarga qaraganda Yaponiya nosoliq tushumlarining xissasi ancha yuqoridir. Binobarin, soliqlar davlat byudjetiga 83,8 foizni va nosoliq mablag’lar 16,2 foizni tashkil etadi, mahalliy boshqaruv idoralari nosoliq tushumlarining chorak qismiga ega 25,3% bunga ijara haqi yer uchastkalarini va boshqa munitsipial ko‘chmas mulkni sotish, pensiyalar, jarimalar, obligatsiyalarni sotish, lotareyalardan keladigan daromadlar, qarzlar va boshqalar kiradi.
Daromadlarning xuddi shu moddalariga avvalgi yil qoldig’i kiritiladi. AQSH va Yevropaning soliq tizimi kabi Yaponiyaniki soliqlarning ko‘pligi bilan harakterlanadi. Ularni xududiy boshqaruvning har bir idorasi undirish xuquqiga ega. Biroq mamlakatning barcha soliqlari qonuniy xujjatlarda qayd qilingan. Daromad solig’ining har bir turi qonun bilan to‘g’rilanadi. Mahalliy soliqlar haqidagi qonun ularning turlari va meg’yoriy stavkalarini belgilaydi qolganlarni mahalliy parlament belgilaydi. Mamalakatda jami 25 ta davlat va 30 ta mahalliy soliq bor. Ularni 3 ta asosiy gurux bo‘yicha tasniflash mumkin.