2I-21 guruh talabasi g’afforov muhammadaminning

MODDIY-BUYUMLASHGAN BOYLIK O'SISHINING ASOSIY OMILLARI 
SIFATIDA QUYIDAGILAMI AJRATIB KO'RSATISH MUMKIN:
— MEHNAT UNUMDORLIGINING O'SISHI;
— ISHLAB CHIQARISH SAMARADORLIGINING ORTISHI; 
— MILLIY DAROMADDA JAMG'ARISH NORMASINING ORTISHI.
MODDIY-BUYUMLASHGAN BOYLIK ISHLAB CHIQARISHNING NATIJASI 
VA SHART-SHAROITI HISOBLANADI. BUNING MA’NOSI SHUKI, BIR 
TOMONDAN MAHSULOTDAN MILLIY BOYLIK TOMON HARAKATDA 
BOYLIKNING ISTE'MOL QILINGAN QISMINING QOPLANISHI VA UNING 
KO'PAYISHI RO'Y BERADI. BOSHQA TOMONDAN MILLIY BOYLIK ISHLAB 
CHIQARISHNING MODDIY SHART-SHAROITI, UNING MODDIY-
TEXNIKAVIY ASOSI HISOBLANADI. BUNDA ISHLAB CHIQARISHNING 
O'SISH SUR’ATI VA MIQYOSI MILLIY BOYLIKDAN FOYDALANISH 
XUSUSIYATIGA BOG'LIQ BO'LADI.

---

TABIIY BOYLIK
• Milliy boylikning boshqa qismi tabiiy boyliklar ishlab chiqarishning omili bo'lib ishtirok eladi, uning
shart-shaioitini va inson faoliyatining tashqi muhitini tashkil qiladi. Tabiiy boylikning asosi tabiat
mahsuli bo'lib, uning vujudga kelishi tabiat qonunlari asosida ro'y bersada, ulardan foydalanish
jamiyat rivojiga ham bog'liq bo'ladi. Foydali qazilma boyliklar, o'rmonlar, suv va er resurslari tabiatan
mavjud bo'lsada, ishlab chiqarishda faol qatnashadi. Tabiat in'omlari o'zlarining dastlabki ko'rinishida
tabiiy boylik bo'lib, shu holatida inson faoliyatining natijasi hisoblangan ijtimoiy boylik tarkibiga
kirmaydi. Buning ma'nosi shuki, tabiiy boyliklar jamiyat uchun faqatgina potensial boylik hisoblanadi. 
Ular inson mehnatining ta’siri oqibatida real boylikka aylanadi. Milliy boylik nafaqat moddiy ishlab
chiqarish sohalarida yaratiladi. Uning bir qismi nomoddiy ishlab chiqarish sohalarida vujudga
keltiriladi va jamiyatning nomoddiy boyligi hisoblanadi. Nomoddiy sohalarda ashyoviy-buyum shakl
bilan bogMiq bo'lmagan alohida turdagi iste’mol qiymatlar hosil qilinadi. Ular ham moddiy ishlab
chiqarish sohalarining faoliyat qilishi va rivojlanishi uchun, shuningdek bevosita aholining turmush
darajasini ta’minlash va oshirib borish uchun zarur bo'ladi. Bunday boyliklarga ta’lim, sog'liqni
saqlash, fan, madaniyat, san’at, sport sohalarida vujudga keltiriladigan nomoddiy qimmatliklar kiradi. 
Uning tarkibida tarixiy yodgorliklar, arxitektura obidalari, noyob adabiyot va san’at asarlari alohida
o'rin tutadi. Jamiyatning nomoddiy boyliklarida madaniyat va san’atning rivojlanish darajasi, jamiyat
a’zolarining to'plagan ilmiy bilimlari va intellektual darajasi, ishlovchilaming ixtisosligi va malakaviy
bilim darajasi, sog'liqni saqlash, ta’lim va sportning rivojlanish darajasi o'z ifodasini topadi.

---

MILLIY BOYLIK BIRINCHI MARTA INGLIZ IQTISODCHISI U. PETTI (1623—
1687) TOMONIDAN 1664-YILDA HISOBLANGAN EDI, FRANSIYADA MILLIY
BOYLIKNI BIRINCHI MARTA BA-HOLASH 1789-YILDA, AQSHDA 1805-YILDA,
ROSSIYADA
1864-YILDA
AMALGA
OSHIRILGAN
EDI.
U. PETTI "MEHNAT — BOYLIKNING OTASI, YER — UNING ONASI", — DEGAN
VA UMUMIY BOYLIKNI ISHLAB CHIKARILGAN MAHSULOTLARDAN IBORAT,
DEB
TUSHUNGAN.
MILLIY BOYLIKNI HISOBLASHDA QISHILIK JAMI-YATI HAYOTI VA
TARAQQIYOTINING MODDIY ASOSI, BIRINCHI, NAVBATDA, MODDIY TABIAT
EKANLIGINI UNUTMAGAN HOLDA, ENG AVVALO TABIIY BOYLIKLAR — YER,
YER OSTI BOYLIKLARI, SUVLAR, OʻRMONLAR VA BOSHQA ANIQ VA TOʻGʻRI
HISOBGA OLINISHI LOZIM.

---

XULOSA
1. Mamlakatlaming iqtisodiy rivojlanishi ko'p omilli va ziddiyatli jarayon hisoblanib, u 
asosan iqtisodiy o'sishda namoyon bo'ladi. Iqtisodiy o'sish bevosita yalpi ichki mahsulot
miqdorining mutloq va aholi jon boshiga hamda iqtisodiy resurs xarajatlari birligi
hisobiga ko'payishi, hamda sifatining yaxshilanishida va tarkibining takomillashuvida
ifodalanadi. 
2. Iqtisodiy o'sish sur’atining ahamiyatini iqtisodchilar tomonidan qo'llaniluvchi «70 
qoidasi» yordamida ham ochib berish mumkin. Bu qoidaga ko'ra, milliy iqtisodiyotda
ishlab chiqarilayotgan YalM hajmini 2 baravarga oshirishda qancha vaqt talab 
etilishini aniqlash uchun 70 sonini yillik o'sish sur’atiga bo'lish kerak bo'ladi. 
3. Iqtisodiy o'sishning ekstensiv va intensiv turlari mavjud. Ishlab chiqarishning avvalgi
texnikaviy asosi saqlanib qolgan holda ishlab chiqarish omillari miqdorining ko'payishi
orqali o'sish ekstensiv iqtisodiy o'sish deyiladi. Ishlab chiqarish omillarini sifat jihatidan
takomillashtirish, yanada ilg'or ishlab chiqarish vositalarini va yangi texnikani qo'llash, 
ishchi kuchi malakasini oshirish, shuningdek, mavjud ishlab chiqarish potensialidan
yaxshiroq foydalanish yo'li bilan mahsulot ishlab chiqarish hajmini oshirish intensiv
iqtisodiy o'sish deyiladi.

---