2–laboratoriya ishi elastiklik modulini egilishdan topish laboratoriya ishi bo’yicha savollar

2–laboratoriya ishi
ELASTIKLIK MODULINI EGILISHDAN TOPISH

Laboratoriya ishi bo’yicha savollar

1. 
   Deformatsiya nima?
   

• 
  Deformatsiya (lot. deformatio - o’zgarish) – jism shaklining biror kuch ta’sirida o’zgarishi, bunda jism zarralarining nisbiy holati o’zgarishiga olib keluvchi tashqi kuchlar – isitish, sovutish, namlik va b. omillar ta’sirida jism (yoki jism qismlari)ning shakli yoki o’lchamlari o’zgarishi. Qattiq jismlarda еlastik deformatsiya (deformatsiyani vujudga keltirgan ta’sir bartaraf kilingandan keyin yo’qoladigan), plastik deformatsiya uchun Guk qonuni o’rinli. Cho’zilish, siqilish, siljish, burilish, еgilish – deformatsiyaning еng oddiy turlari^[1].
  

• 
  Tashqi kuchlar, temperaturaning oʻzgarishi va b. taʼsiri ostida jismning massasi oʻzgarmagan holda shaklining yoki hajmining oʻzgarishi, buzilishi.
  

2. 
   Deformatsiya turlarini tushuntiring?
   

Jismonan deformatsiyalar - natija bo'lgan sifat va miqdoriy ifodalanadi. Miqdor, bu hodisa ularning soni bir qiymat sifatida ifodalanadi. Sifat - belgi (masalan, sinish sifatida muhim nuqtalari, yo'nalishini, cheklash kuchlanish ...) ko'rsatadi. har qanday qurilma yoki mexanizmni loyihalash Iloji deformatsiyalar ilgari kuchi kalkulyatordan mo'ljallangan.

Charchoq deformatsiyalar - tufayli ko'p yuklaydi shaklini o'zgartirish jarayoni. Ular oxir-oqibat bo'lmagan muhim stress (interatomic obligatsiyalar doimiy kichik buzilishi) dan jiddiy oqibatlarga kirib rivojlantirish. Bu tushuncha to'plangan charchoq deb nomlangan va (bunday parametr bilan tartibga solinadi jismoniy xususiyatlari charchoq kuch sifatida moddiy).

3. 
   Elastik deformatsiya qachon yuz beradi?
   

Elastik deformatsiya. Agar tashqi kuch ta'siridan keyin jism formasiga

(geometriyasiga), strukturasiga, hamda xossalariga deformatsiyaning ta'siri butunlay qolmasa,

bunday deformatsiyaga sabab elementar kristall panjaradagi atomlar orasidagi masofaga juda kam o`zgarganligi sababli atomlar orasidagi ta'sir kuch natijasida kristall panjara o`z holatini tezda yana tiklaydi. Shuning uchun elastik deformatsiya natijasida forma o`zgarishlar ro`y bermaydi. Elastik deformatsiya, detallarni ishlash jarayonida juda ko`p martalab ro`y beradi. Bu esa metallarning eksplotatsion xossalarini belgilaydi.

4. 
   Plastik deformatsiya qachon yuz beradi?
   

Plastik deformatsiya. Tashqi kuch ta'siri ostida, urinma kuchlanish ma'lum miqdordan (oquvchanlik chegarasidan) oshib ketishi natijasida ro`y beradi va tashqi ta'sir etayotgan kuch olinganda metall formasi o`zining avvalgi holiga qaytib kelmaydi. Plastik deformatsiyada strukturada o`zgarishlar ro`y berib u qoldiq xarakterga ega.