3- маъруза. (4соат) геодезияда қЎлланиладиган координата тизимлари

нисбий баландлик дейилади ва h билан белгиланади. Баландликни сонли қийматига нуқта отметкаси дейилади. А нуқтанинг В нуқтага нисбатан баландлиги нуқталар абсолют (шартли абсолют) баландликлари фарқига тенг

МДҲ давлатларида нуқталар баландлиги Россиянинг Петербург шаҳридаги Болтиқ денгизи билан туташ бўлган Кронштадт айланма канали кўприги устунига ўрнатилган футштогнинг ноль чизиғига нисбатан аниқланади, Кронштадт футштоги – Кронштадт айланма каналидаги кўприкнинг гранит устунига маҳкамланган мис рейкадир¹.
Катта майдонларда геодезик ишларни бажаришда референц эллипсоид ва геоид сатҳларини устма-уст тушмаслигини инобатга олишга тўғри келади. Ер юзасидаги нуқтадан ўтган нормал чизиқ йўналишида референц эллипсоид сатҳигача ўлчанадиган баландик геодезик баландлик бўлса, шовун чизиғи йўналишида геоид сатҳигача ўлчанадиган баландлик ортометрик баландлик дейилади. Улар орасидаги фарқга баландлик анамалияси дейилади. Кичик ҳудудда бажариладиган геодезик ишларда геоид ва референц эллипсоид юзалари бир-бирига тўғри келади деб қабул қилинади.
Ўз – ўзини текшириш учун саволлар:

1. Геодезик кенглик ва узоқлик таърифини беринг.

2. Астрономик координатани геодезик координатадан таърифидаги фарқини айтинг.
3. Ясси координаталарини айтинг. Уларнинг ҳар бирини тавсифлаб беринг.
4. Гаусс – Крюгернинг тўғри бурчакли координата системасининг бошқа ясси координаталардан афзалликларини айтиб беринг.
5. Абсолют, шартли абсолют ва нисбий баландликларни тушунтириб беринг.

¹Surveying with Constuction Aplications.2010