3. 3-ma’ruza. Logistik tizim tushunchasi, turlari va uning konsepsiyasi va logistik tizim faolyatini baxolash

3-rasm. Moddiy, axborot va moliyaviy oqimlar bo’yicha kengaytirilgan logistik zanjir.
2-rasmda quyidagi belgi va qisqartirilgan so’z birikmalaridan foydalanildi:
moddiy oqim;
axborot oqimi;
moliyaviy oqim;
LTB₁, LTB₅ – logistik zanjir bo’g’inlari;
a₁, a₇ – axborot oqimlari;
m₁, m₅ – moliyaviy oqimlar;
TM – tayyor mahsulot turlari.


1-jadval
Axborot va moliyaviy oqimlar bo’yicha bajariladigan logistik operasiyalar

Axborot oqimlari		Moliyaviy oqimlar
Belgisi	Logistik operasiyalar	Belgisi	Logistik operasiyalar
a1 a2 a3 a4 a5 a6 a7	Tayyor mahsulotga buyurtma berish Buyurtmaga ishlov berish va uni ishlab chiqaruvchiga jo’natish Sotiladigan tovar uchun schet rasmiylashtirish Schyotni to’lash uchun xaridorga jo’natish Yuk xujjatlarini rasmiylashtirish va tashuvchiga berish Xaridor tomonidan yuk xujjatlarini qabul qilish va rasmiylashtirish Tashish uchun to’lov schyotini ishlab chiqaruvchi yoki xaridorga topshirish	m1 m2 m3 m4 m5	Xaridor tomonidan tovar qiymatini to’lash Tovar uchun xaridordan to’lovni olish Ishlab chiqaruvchi yoki xaridor tomonidan transport, bank va birja xizmatlari uchun to’lovni amalaga oshirish Tashuvchining tashish uchun xizmat xaqini olishi Birjaning hizmat haqini olishi

Logistik funksiyalar va ular mos keluvchi zanjirlar 2-jadvalda keltirilgan.

Yuqorida ko’rilgan LZ amalda ishlab chiqarish firmasining faqatgina taqsimot xizmati faoliyatigagina xos tipik misoldir. Itisodiyotning real sektorida oddiy holatda ham yetarli darajada murakkab logistik tizimlar va zanjirlarni loyihalash, ishlab chiqish va joriy qilishga to’g’ri keladi. Katta va murakkab tizimlardagi oqim jarayonlarini rasional tashkil qilish va ularni optimal boshqarishning ahamiyati tobora oshib bormoda.