3-4-tajriba ishi bir bosqichli markazdan qochma va ko᾽p bosqichli markazdan qochma nasoslarning konstruktiv tuzilishlarini va ish prinsipini

S
P
F


- 
orqa gardish yuzasidagi kuch
2
2
2
S
P
F


Oldi gardish yuzasi «S
1
» va orqa gardish yuzasi «S
2
» quyidagi ifoda bilan 
topiladi: 


2
0
2
2
1
4
d
d
S




va
2
2
2
4
d
S



; 
Gardish yuzalaridagi kuchlar esa


2
2
0
2
2
1
4
P
d
d
F





va
2
2
2
4
d
F



bo’ladi. 
Oldi va orqa gardishlar yuzasi teng bo’lmaganligi sababli (
1
2
S
S

) ularga ta’sir 
ko’rsatuvchi kuchlar xam teng bo’lmaydi. Natijada ishchi g’ildirakda suvso’rilish 
tomonga yo’nalgan o’q yo’nalishda kuch 
1
2
0
F
F
F


paydo bo’ladi. Bu kuchni o’z 
vaqtida muvozanatga keltirish shart. Aks xolda u nasosni tez ishdan chiqaradi. 
Ko’pbosqichli nasoslarda o’q yo’nalishidagi kuch oxirgi ishchi g’ildirakdan keyin 
o’rnatilgan yuksizlash moslamasi bilan muvozonatlanadi.
Yuksizlash moslama nasos rotorini avtomatik ravishda muvozanatlab turadi va 
uning ishlash printsipi quyidagicha: nasos ishga tushirilganda bir qism yuqori 
bosimli suv oxirgi ishchi g’ildirakdan chiqib masofalash va yuksizlash vtulkalar 
oralig’idagi bo’shliqdan o’tib yuksizlash bo’shlig’ini to’ldiradi. O’q, ishchi g’ildirak 
va yuksizlash uskunasi birgalikda suvso’rilish tomonga siljiydi va xalqa oraliq 
kamayadi. Bu esa xalqasimon bo’shliqdan chiqadigan suv miqdorini kamaytirib 
gardishning oldi tomoniga bo’ladigan kuchning ortishiga olib keladi. Natijada o’q, 
ishchi g’ildirak va yuksizlash uskunasi endi suv so’rilish tomonga teskari 
yo’nalishda siljijib ishchi g’ildirakni muvozanatga keltiradi. Biror sabab bilan o’q 
yo’nalish kuchning miqdori kamaygan taqdirda xalqa oralig’i kattalashadi va 
muvozanatga keltiruvchi kuch xam kamayadi. SHu tarzda yuksizlash uskunasi 
xarakatda bo’lib nasos ishchi g’ildiragini avtomatik ravishda muvozanatlab turadi.