3-Amaliy mashg`ulot Mavzu: Absorbsiya jarayoni

3-Amaliy mashg`ulot

Mavzu: Absorbsiya jarayoni

Absorbtiv va absorbentlarning o’zaro ta’siriga qarab, absorbsiya jarayoni 2 ga bo’linadi: fizik absorbsiya; kimyoviy absorbsiya (yoki xemosorbstiya).

Fizik absorbsiya jarayonida gazning suyuqlik bilan yutilishi paytida

kimyoviy reakstiya yuz bermaydi, ya’ni kimyoviy birikma xosil bo’lmaydi. Agar,

suyuqlik bilan yutilayotgan gaz kimyoviy reakstiyaga kirishsa, bunday jarayon xemosorbsiya deyiladi.

O’zgarmas temperatura (R=soSh) va umumiy bosimli sharoitda muvozanat

konstentrastiyalari orasidagi bog`liqlik Genri qonuni bilan ifodalanadi. Bu

Qonunga binoan, biror temperaturada eritmadagi eritma ustidagi gaz parstial

bosimi, uning mol ulushiga turri proporstionaldir:
r = Ex

bu yerda r - muvozanat xolatidagi eritmada x konstentrasti yutilayotgan gazning parstial bosimi; E — Genri kontantasi.

Genri konstantasi absorbtiv va absorbentlarning xossalariga, xamda

temperaturaga bog`liq bo’ladi:

lnE =-

bu yerda q - gazning erishissiqligiga, kJ/kmol; R = 8,325 kJ/(kmol-K) - universal gaz doimiysi; T - absolyut temperatura, K; S - yutayotgan suyuqlik va gazlarning tabiatiga bog`liq bo’lgan o’zgarmas kattalik.

Adsorbstiyaning moddiy balansi va kinetik qonuniyatlari

Absorbsiya jarayonining moddiy balansi quyidagi ko`rinishdagi umumiy

tenglama bilan ifodalanadi:

Oxirgi tenglamani boshlang`ich va oxirgi konstentrastiyalar oralig`ida

integrallagandan so’ng, undan absorbent sarfini (kmol/s) aniqlash mumkin:

Absorbsiya jarayonini olib borish usullari

Xalq xo’jaligining turli tarmoqlarida absorbsiya jarayonini tashkil

etishda quyidagi prinstipial sxemalar qo’llaniladi:

- parallel yo`nalishli;

- qarama - qarshi yo’nalishli;

- bir pog`onali, qisman restirkulyastiyali;- ko’p pog`onali, qisman restirkulyastiyali.
Parallel yo`nalishli sxema 5.15a-rasmda ko’rsatilgan. Bunda gaz oqim va

absorbent parallel (bir xil) yo`nalishda xarakatlanadi. Absorberga kirishda,

absorbtiv konstentrastiyasi katta bo’lgan gaz faza, absorbtiv konstentrastiyasi

past bo’lgan suyuq faza bilan to’qnashuvda bo’lsa, kurilmadan chiqishda esa - absorbtiv konstentrastiyasi kichik bo’lgan gaz faza, absorbtiv konstentrastiyasi

yuqori bo’lgan suyuqlik bilan o’zaro ta’sirda bo’ladi.

Qarama - qarshi yo’nalishli sxema a-rasmda ko’rsatilgan.

Gaz yoki burlarni gaz yoki bug`li aralashmalardagi komponentlarining suyuqlikda yutilish jarayoni absorbsiya deb nomlanadi. Yutilayotgan gaz yoki bug` absorbtiv, yutuvchi suyuqlik esa - absorbent deb ataladi. Ushbu jarayon selektiv va qaytar jarayon bo’lib, gaz yoki bug` aralashmalarini ajratish uchun xizmat qiladi.