3-amaliy mashg‘ulot mavzu: Ichlab chiqarishdagi tabiiy va sun`iy yorug`likni hisoblash. Mashg‘ulotning maqsadi

Hozirgi vaqtda goloid va natriyli chiroqlar eng istiqbolli chiroqlardan hisoblanadi. Ularning yorug‘lik tarqatishi 110–130 Lk/V ni tashkil etadi.
Yuqoridagilardan tashqari ultrabinafsha nur tarqatuvchi chiroqlardan ham ishlab chiqarishda foydalaniladi. Masalan, bunday chiroqlar hayvonlar va o‘simliklarga ta’sir etishda, tibbiyotda ishlatiladi. Bunday nurlarning inson tanasiga ta’siri eritem nurlanish deb ataladi va uning ta’sirida terida kam sezilarli darajada qizarish paydo bo‘ladi. Yuqori darajadagi eritem nurlanish xavfli hisoblanadi. Uning inson uchun ruxsat etilgan miqdori 30 milli bersm^–2 ga teng.
Yoritilganlik lyuksmetr bilan o‘lchanadi. Buning uchun Yu-17, Yu-16 markali lyuksmetrlardan foydalaniladi. Eritem nurlanish esa ufimetr bilan o‘lchanadi.
Ishlab chiqarish xonalarining sun’iy yoritishni hisoblash. Sun’iy yoritish turli xil usullar yordamida hisoblanishi mumkin. Shundan eng keng tarqalgani yorug‘lik oqimiga asoslangan usul hisoblanadi.
Buning uchun har bir elektr chirog‘ida hosil bo‘ladigan yorug‘lik oqimi topiladi, ya’ni

bunda F_e.ch – elektr chirog‘ining yorug‘lik oqimi, Lm;
E – me’yoriy yoritilganlik, Lk;
S – xonaning yuzasi, m²; k – zaxira koeffitsienti, ( -jadval);
Z – yoritilganlikning notekislik koeffitsienti;
– yorug‘lik oqimidan foydalanish koeffitsienti, ( -jadval);
n – o‘rnatiladigan elektr chiroqlar soni.
Zaxira koeffitsienti (k) elektr chiroqlaridan foydalanish davrida ularning ifloslanishi yoki kirlanishi natijasida yoritilganlikning kamayishini hisobga oladi.
Yoritilganlikning notekislik koeffitsienti (Z) elektr chiroqlari turiga, chiroqlar orasidagi masofaga ( ) va ularni o‘rnatish balandligiga (N_e.ch.) bog‘liq bo‘ladi.
Elektr chiroqlarni o‘rnatish balandligi quyidagicha aniqlanadi:

bunda H – xona balandligi, m; Elektr chiroqlarini o’rnatish balandligi, h_n=h_yo-0,5 h_yo.yu–xona polidan yoritiladigan yuzasigacha bo‘lgan masofa, m; h_ye.ch = 0,5 – xona polidan elektr chirog‘igacha bo‘lgan masofa, m.
Elektr chiroqlari simmetrik o‘rnatilganda ularning soni quyidagicha topiladi:

bunda S – xona yuzasi, m²; – elektr chiroqlar orasidagi masofa, m.