3-amaliy: Rivojlantiruvchi markazlar faoliyatini loyihalashtirish

Ijodiy o‘yinlar — bolalarning mustaqil, ijodiy, o‗zlari o‗ylab chiqqan o‗yin,
majmuyi. Bunda bolalar o‗z taassurotlari, borliq hayotdagi tusnunchalari va unga
bo‗lgan o‗z munosabatlarini aks ettiradi.
Ijodiy o‘yinlar quyidagi turkumlarga bolinadi:
• sujetli-rolli;
• dramalashtirilgan;
• qurilish;
• tabiat materiallari bilan o‗ynaladigan o‗yinlar.
Ijodiy o‘yinlar va ularga rahbarlik. Ijodiy o‘yinlar boshqa tur o‘yinlardan
quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi:
1. O‗yin mazmunining o‗ziga xosligi.
2. Rollaming mavjudligi.
3. XayoUy vaziyatning mavjudligi.
O‗yin mazmunining o‗ziga xosligi uning eng muhim xususiyatlaridan
biridir. Pedagog va psixologlarning tadqiqotlari shuni ko‗rsatadiki, kattalarning
ijtimoiy hayoti o‗zining rang-barang ko‗rinishlari bilan sujetli-rolli o‗yinlarning
mazmuni bo‗lib xizmat qilar ekan. Ular bolalar kattalar ijtimoiy hayotining
namunasini oladigan faoliyat turi o‗yin ekanligini asoslab berdilar.
Og'zaki muloqotni rivojlantirishning birinchi bosqichi - bu bola yig'lash
ovqat, suv, taglikni almashtirish, onaning e'tiborini va boshqalarni berishini bilib
oladigan davrdir. Bu davrda bola uning yig'lashini va unga kattalarning
munosabatini eshitadi. Shuningdek, u onasi yoki otasining ovozi, shovqin yoki
boshqa o'yinchoqlar kabi muhim atrof-muhit tovushlarini tan olishni o'rganadi.
Bola o'sib ulg'aygan sari nutqni tashkil etuvchi tovushlarni aniqlay boshlaydi. 6
oyligida ko'pchilik bolalar allaqachon o'z ona tilini boshqalardan ajratib turadilar,
uning maxsus sur'atini eshitadilar.
Albatta, barcha bolalar har xil va tilni turli tezlikda o'rganadilar. Biroq, agar
hamma narsa yaxshi bo'lsa, bolalar nutqni rivojlantirishda muayyan bosqichlardan
o'tadilar.
Quyida bolaning tug'ilishidan 5 yoshgacha bo'lgan muloqot va til
ko'nikmalaridagi muhim bosqichlarning nazorat ro'yxati keltirilgan. Ushbu
bosqichlarni bilish shifokorlar va o'qituvchilarga bolaning nutq qobiliyatining
rivojlanish darajasini aniqlashga, individual ehtiyojlar va yordamga ehtiyojni
aniqlashga yordam beradi.
Ota-onalar, shuningdek, bolaning yoshiga qarab qaysi nutq qobiliyatlari
rivojlanishini tavsiflashini bilishlari kerak. Ko'pincha nutqning rivojlanishidagi
kechikish eshitish qobiliyatini yo'qotish tufayli yuzaga keladi.
130
Maktabgacha yoshdagi bolalarning muloqot doirasi kengayadi, bu boladan
muloqot vositalarini to'liq o'zlashtirishni talab qiladi, ularning asosiysi nutqdir.
Bola faoliyatining tobora murakkablashishi nutqni rivojlantirishga ham yuqori
talablarni qo'yadi. Nutqning rivojlanishi bir necha yo'nalishda boradi: uning boshqa
odamlar bilan muloqotda amaliy qo'llanilishi takomillashtirilmoqda, shu bilan
birga nutq aqliy jarayonlarni qayta qurish uchun asos, fikrlash vositasi bo'ladi.
Bolalarning nutqini rivojlantirish tayyorgarlikning asosiy tarkibiy qismlaridan
biridir maktabda o'qish.