3 laboratoriya ishi kesish jarayonidagi issiqlik miqdorini kalorimetrik usulda aniqlash

3. Ishni bajarish uchun kerakli ko‘rsatma va ma‘lumotlar.

Kesish jarayonida ishlov berilgan yuzalar va olib tashlanayotgan qatlam plastik defomatsiyaga uchraydi.

Metallarni kesish jarayonida issiqlik hosil bo‘ladi. Kesish vaqtida issiqlik hosil bo‘lishini asosiy manbalari kesuvchi asbobning oldingi yuzasi bilan qirindining plastik deformatsiyasi va asbobning ketingi yuzasining yo‘nalayotgan zagatovkaga ishqalanishidir.
Kesish vaqtida xosil bo‘lgan issiqlik qirindi, kesuvchi asbob zagatovka va atrof muhitga taqsimlanadi.
Kesish jarayonida ajralib chiqadigan issiqlik kesuvchi asbobning yemirilishiga, turg‘unlik bo‘lishiga yo‘nilgan yuza sifatiga va boshqalarga katta ta’sir ko‘rsatadi.
Metallarni kesishda issiqlik xosil bo‘lishini tekshirish usullaridan biri kalorimetrik usul hisoblanadi. Bu usul kesish jarayonida ajraladigan qirindini, kesuvchi asbobni va ishlov beriladigan detalning o‘rtacha temperaturasini aniqlash uchun qo‘llaniladi. Kalorimetrik qurilma 1-rasmda ko‘rsatilgan.
Kalorimetrik yupqa yuza tozaligi yuqori latundan tayyorlanadi. Kalorimetrik tsilindrik va to‘g‘ri burchakli idishlardan tashkil topgan bo‘lib ulardan biri (kichik o‘lchamdagisi) ikkinchisining ichiga joylashadi, kalorimetrik idishlari bir-biridan izolyatsion taglik yordamida xavfli oraliq bilan ajralib turadi.
Ishni bajarishdan avval kalorimetrni ichki idish suvi bilan to‘ldiriladi (1,2 idish xajmida) shundan so‘ng kalorimetr dastgoh asosi (qirindi tushadigan joy) ga o‘rnatiladi. Hosil bo‘layotgan qirindini idishga to‘g‘ri tushishi uchun ishlov beriladigan detalga kesish zonasida potux bilan berkitiladi.
Kalorimetrga taxminan 50.......70.. grammcha qirindi tushgandan so‘ng kesish to‘xtatiladi va kalorimetr temperaturasini baravarlashtirish uchun kalorimetrdan suv aralashtirgich bilan aralashtiriladi.
Kalorimetrning dastlabki temperaturasi va tushgandan keyingi temperatura simobli termometr bilan o‘lchanadi.
Laboratoriya tarozlari yordamida kalorimetrdagi qirindi massasi va suv massasi o‘lchanadi. SHundan so‘ng spravochniklardan keskich yoki qirindi materialining issiqlik sig‘imi tanlanib, quyidagi formulalar yordamida qirindi, keskich yoki detalning o‘rtacha temperaturasi hisoblanadi.

= + , (5)