3-Ma’ruza Mavzu: O’lchov qurilmalari xaqida umumiy tushuncha

4. Suyuqlik sathini olchash qurilmasi.
Sath о‘lchagichlarning о‘lchash diapazonalri

Diapazoni	О‘lchash chegarasi	Qо‘llanish sohasi
Tor	0-450 mm	Avtomatik rostlash tizimlarida
Keng	0.5- 20 m	Tovarlarni hisoblash amallarini о‘tkazishda

Hozirgi vaqtda sanoatning turli sohalarida sath о‘lchash turli ishlash prinsiplariga ega bо‘lgan sath о‘lchagichlar orqali amalga oshiriladi. Quyida eng keng tarqalgan sath о‘lchagichlarni keltirib о‘tamiz:
- qalqovichli;- gidrostatik;- elektrik;- ultratovushli;- radioizotopli
Shuningdek vizual о‘lchash vositalaridan ham foydalaniladi.
Prinsipial semasi
T or va keng diapazondagi qalqovichli sath о‘lchagichlar mavjud.
Tor diapazonli qalqovichli sath о‘lchagichlar odatda diametri 80-200 mm, zanglamaydigan pо‘latdan yasalgan sharsimon qalqovichdan iborat qurilma kо‘rinishida namoyon bо‘ladi (10.1-rasm).


K eng diapazonli sath о‘lchagichlar (10.2-rasm) о‘zida qarshi yuk 4 bilan egiluvchi tros 2 orqali bog‘langan qalqovich 1 ni namoyon etadi.
tasvirlangan qalqovichli sath о‘lchagichlar uchun trosning taranglik kuchi va roliklardagi ishqalanish kuchini hisobga olgan holda «qalqovich-qarshi yuk» tizimining muvozanat holati quyidagi tenglama bilan tavsiflanadi:

bu yerda G_r , G_k – qarshi yuk va qalqovichning og‘irlik kuchlari;
S – qalqovichning yuzasi;
h₁ – qalqovichning botish chuqurligi;
_s – suyuqlikning zichligi.