3-Ma’ruza Mavzu: O’lchov qurilmalari xaqida umumiy tushuncha

2. Xaroratni o‘lchaydigan asboblar va ularning o‘lchash chegaralari
o‘lchov asboblari o‘lchov chegaralari ⁰С


Kengayish termometrlari:

Simobli texnik termometr - 25 … + 500

Organik suyuqlikli (spirtli)
termometr -200 … + 65
Manometrik termometr (gazli termometr) -60 … + 700


Elektr qarshilik termometrlari:
Platinadan yasalgan termometr -200 …+ 650
Мисдан ясалган термометр -50 … + 180


Termoparalar:
Platinarodiy – platina –20 . ..+ 1300
Xromel – alyumel -50 … + 1000
Xromel – kopel -50 … + 600


Nurlanish termometrlari:
Optik termometr + 800 … + 6000
Fotoelektrik termometr + 600 … + 2000
Radiatsion termometr +20 … + 3000



Simobli temometrlar

2-rasm. Termoelektr termometrlarning umumiy ko‘rinishi

3.3-rasm. Manometrik termometrning tuzilishi
Manometrik termometrlar ishchi moddasiga ko'ra gazli, su­yuqlikli va kondensatsion (bug'-suyuqlikli) termometrlarga bo'linadi. Bu asboblar suyuq va gazsimon muhitning — 200° dan + 600 °C gacha bo'lgan haroratini o'lchashga mo'ljallangan.
3. Bosimni o’lchash qurilmalari

Sezgir elementlari: gofrlangan membrana, membranali korobkalar, membranali bloklar bo‘lgan asboblar katta bo‘lmagan ortiqcha bosimni, vakuumni va bosimlar farqini o‘lchaydilar.
Membranaga yuqoridan ta’sir etayotgan ortiqcha bosim kamerada shu membranaga ta’sir etayotgan kuchga aylanadi,
N₁=P_ort * S_m (7.1)
bu yerda N₁ kuch;; P_ort o‘lchanayotgan ortiqcha bosim; S_m - membranani effektiv yuzasi.

Membrana rezina, plastmassa, latun, bronza va boshqa materiallardan tayyorlanadi.

Membrana elastik sezgir elementlar ko‘proq membranali quticha ko‘rinishida bo‘lib, asboblar kichik bosim va siyraklanishni o‘lchashda ishlatiladi. Bunday membranali asboblar ±250 Pa dan ±25 kPa gacha bo‘lgan o‘lchash chegaralariga mo‘ljallangan. Ularning aniqlik sinfi 1,5 va 2,5.

1-rasm. Silfonli manometr

Silfonni latundan, bronzadan va zanglamaydigan po‘latdan (stal) yasaladi.
Silfonlar diametri~ 12 … 100mm, uzunligi- 13…100 mm, gafrirlar soni4…24 ta, silfonlarni siljishi- 2, 8… 21 mm.
Silfonli bosim ulchash asboblari yordamida0. 1dan60 MPa gacha bosimni ulchash mumkin.