3-маъруза Механизмларни классификацияси

---

6-
ma’ruza. Mashina va mexanizmlar dinamikasi. Mashinaga 
ta’sir etadigan kuchlar 
Reja: 
1. Mashina va mexanizmlar dinamikasini asosiy masalalari 
2. Mashinaga 
ta’sir etadigan kuchlar 
3. Mashinaning harakat tenglamasi 
4. Mexanizm zvenolaridagi inertsiya kuchlari 
5.
Кinematik juftliklardagi reaktsiya kuchlaru 
1 

---

1. Mashina va mexanizmlar dinamikasini asosiy masalalari. 
Mashina va mexanizmlar dinamikasida quyidagi asosiy masalalar yechiladi: 
-
mexanizmni kuchlar 
ta’sirida harakar qonunlari aniqlanadi (analiz);
-
mexanizm berilgan harakatini 
ta’minlaydigan shartlar, ya’ni kuchlar 
aniqlanadi (sintez); 
-
mexanizm va mashinalarni muvozanatlashtirish shartlari aniqlanadi; 
-
kinematik juftliklarda hosil 
bo’ladigan kuchlar aniqlanadi; 
-
ishqalanish kuchlar va ularni mexanizmga 
ta’siri o’rganiladi; 
2 

---

2. Mashinaga (mexanizmga) 
ta’sir etadigan kuchlar 
1). Mexanizmni 
harakatlantiruvchi kuchlar yoki momentlar; 
Masalan, ichki yonuv dvigatelida silindr ichidagi gaz bosimi, nasoslarda elektr 
dviganelning momehti 
2). Mexanizmga 
ta’sir qiladigan 
foydali qarshilik kuchlari
yoki momentlari; 
Mashina texnologik jarayonni bajarish davrida qarshilikka uchraydi. 
Qarshilikni engish uchun sarf qilinadigan foydali kuch yoki moment 
3). Mashina va mexanizm tarkibidagi zvenolarning 
og’irlik kuchlari
; 
4). Mashina va mexanizm harakati vaqtida hosil 
bo’ladigan 
zararli qarshilik 
kuchlari 
yoki momentlari; (ishqalanish kuchlari) 
5). Mashina va mexanizmlarning deformatsiya natijasida paydo 
bo’ladigan 
elastik kuch
va momentlari; 
6). Mashina va mexanizm harakati vaqtida hosil 
bo’ladigan i
nertsiya kuchlari 
va inertsiya kuchlarning momentlari
. 
3 

---

4 
Harakatga kelti- 
ruvchi mexanizm 
(dvigatel) 
Uzatish 
mexanizmlari 
Texnologik ish 
jarayoni 
mexanizmi