3-mavzu. Elektr signallar kuchaytirgichlari Reja: Signallar Sinusoidal signallar

Sinusoidal signallar 

Sinusoidal  signallar  eng  ko’p  tarqalgan;  aynan  ularni  devordagi  rozetkadan  olish 

mumkin.  Agar  siz  “1MGs  chastotada  10mkV”  ifodani  yechsangiz  bilingki  so’z 

sinusoidal  signal  haqida  boradi.  Sinusoidal  kuchlanishni  bayon  qiluvchi  matematik 

ifoda quyidagi ko’rinishga ega U = A sin 2 

    /  t, 

 bu  yerda  A  –  signal  amplitudasi,  f  –  sikldagi  chastotalar  sekundlarda  yoki  gertslarda. 

Sinusoidal  signal  rasm  1.1  da  ko’rsatilgan.  Ba’zi  hollarda  koordinatalar  boshini  (t=0) 

nuqtaga  ko’chirish  foydali,  bu  xohlagan  vaqt  momentiga  to’g’ri  keladi;  ushbu  holda 

sinusoidal kuchlanish uchun ifoda quyidagi fazalarni o’z ichiga oladi  

U = A sin 2 

    /  (t, +    

Shuningdek  burchak  chastota  tushunchasidan  foydalanib,  sinusoidal  signal  uchun 

ifodani boshqa ko’rinishda yozish mumkin: 

 U = A sin  

  /  t, 

Bu yerda 

  - burcha chastota radianlarda 1c. Agar   =2     ekanligini eslasangiz, 

hammasi o’z joyiga tushadi. 

 

Rasm 1.19. Amplituda A o’zgarishini f chastotaga     sinusoidal bog’liqligi 

Sinusoidal  funksiyani  asosiy  afzalligi  shundan  iboratki,  bu  funksiya  bir  qator 

chiziqli  differensial  tenglamalarni  yechimi  hisoblanadi,  ular  chiziqli  zanjirlarni 

hususiyatlarini  hamda  fizik  hodisalarni  hususiyatlarini  bayon    qiladi.  Chiziqli  zanjir 

quyidagi  hususiyatlarga  ega:  chiqish  signali,  ikkita  kirish  signali  yig’indisi  hosil 

qiladigan,  u  chiqish  signallarini  ikkatisini  yig’indisiga  teng,  ularni  har  biri  kirish 

signallari sababli paydo bo’lgan, ular birgalikda ba’zi hollarda alohida ta’sir qiladi, agar 

biz  (A  chiqish  desak,  -  chiqish  signali  A  signali  tomonidan  paydo  qilingan,  shunda 

chiziqli signal uchun quyidagi tenglik haqiqiy hisoblanadi: Вых. (A+ В) = Вых. (A) + 

Вых. (В). Agar chiziqli zanjir kirishiga sinusoidal signal ta’sir etsa, uni chiqishida ham 

sinusoidal signalni olamiz, ammo umumiy holda ularni amplitudasi va fazasi boshqacha 

---

bo’ladi. Bu tasdiq, sinusoidal signal uchun faqat haqiqiy hisoblanadi. Amalda sxemani 

o’zini  tutishini  uni  amplituda  chastota  harakteristikasi  bilan  baholash  qabul  qilingan. 

Bu  sinusoidal  signalni  chastotaga  bog’liq  amplitudasi  o’zgarishini  ko’rsatadi.  Tovush 

chastotasini  kuchaytirgichi  masalan  “silliq”  amplituda  chastotali  harakteristikaga  ega 

bo’ladi, 20Gs dan 20kGs chastota diopazonida.   

Ko’pchilik  hollarda  ishlashga  to’g’ri  keladigan  sinusoidal  signal  chastotasi  bir 

necha  Gs  dan  bir  necha  mGs  oralig’ida  yotadi.  Juda    kichik  chastotali  signalni  olish 

uchun  0,0001Gs  va  undan  kam,  kerakli  sxemani  yetarli  darajada  toza  qurish  kerak, 

masalan  2000mGs  gacha  yuqori  chastotalarni  olishda  ham  tamoyilli  qiyinchiliklarga 

duch  kelmaymiz,  ammo  bunday  chastotali  signallar  uchun  uzatishni  mahsus  liniyalari 

qabul qilishni mahsus qoidalari kerak bo’ladi. Ulardan tashqari bu yerda mikroto’lqinli 

signallar  bilan  ishlashga  to’g’ri  keladi,  ular  uchun  oddiy  sxemalar  mos  kelmaydi.  Ular 

uchun mahsus to’lqin tashuvchilar kerak.