3-Mavzu. Metanol olish texnologiyasi. Reja: Uglerod oksidi va vodorod asosidagi sintezlar

Metanol ishlab chiqarishning texnologik sxemasi. Uglerod oksidi va vodoroddan metanol sintezlash bir qatar operatsiyalarni o'z ichiga oladi. Bunda gazlar dastlab temir va oltingugirt birikmalaridan tozalanadi. Reaktsiyaning boslang'ich temperaturagacha qizdiriladi va metanol sintezi reaktoriga yuboriladi. Kataliz zonasidan chiqayotganda gazlardan metanol sintezlana boshlaydi va reaktsiyadan sovuqlik foyda bo'lishi sababli jarayonga bir bo'lagi qaytarilib, aralashmani sovutish uchun xizmat etadi.



3.4 – rasm. Metanol sintezi funktsional sxemasi.

3.5 – rasmda biriktirilgan nasadkali kolonnali deb nomlangan yuqori bosimda sintezlash agregat sxemasi keltirilgan.

3.5 – rasm. Nasadkali kolonna bilan ta'minlangan sintezlash agregati sxemasi. 1, 2 – fil'trlar (yog'li va ko'mirli); 3 – sintez kolonna; 4 – sovutgich kondensator; 5 – separatorlar; 6 – kompressor; 7 – yig'uvchi (sbornik).

Bu texnologik sxemaning 3.4 – rasmdagi sxemadan farqi, sintezlash bosqichlari keltirilgan va qo'shimcha sintez kolonnasi va yig'uvchi ko'rsatilgan. Bunda 32 MPa bosimgacha siqilgan gaz dastlab yog'li 1 va ko'mirli 2 fil'trlarda fil'trlanib, aylanma (tsirkulyatsion) gaz benen aralashtiriladi. Aralashtirilgan gaz tor doira (kol'tsodan) o'tib sintez kolonnasiga 3 keladi va quburlar oralab kolundaning pastgi qismiga keladi (3.6 - rasm). Illiqlik almastirgishda gaz 330 – 340 0S gacha qizdirilib, kolundaning tepa qismiga qarab harakatlanadi va besh qatlamli katta lizatordan o'tadi.

3.6 – rasm. Metanol sintezi kolonnasi. 1 – illiqlik almastirgish; 2 – sovuq baypas yuli ; 3 – elektr qizdirgich; 4 – katta lizatorlar.

Temperaturani ushlab turish maqsadida katalizatorning har bir qatlamiga (oqirgisidan boshqa) ma'lum miqdorda sovuq aylanma gaz berib turiladi. Kata lizatorning beshinchi qatlamiga keyin gaz illiqlik almashtirgichga junatilib, 300 - 385 ⁰С dan 130 ⁰С gacha sovutiladi. Keyin «qubur ichida truba» deb nomlangan kondensator sovutgichta (3.5 - rasm) sovutiladi. Bu joyda gaz 30-35 ⁰С gacha sovutilib, sintez mahsuloti kondensatsiyalanadi. Tayyor mahsulot – metanol separatorda 5 ajratilib, yig'uvchiga 7 va undan rektifikatsiyaga yuboriladi. Gaz bo'lagi ikkilamchi separatorga 5 kelib, metanol tomchilarin olib qolish maqsadida kompressor 6 yordaminda siqilib, sintez jarayonina qaytariladi.

Tekshirish uchun savollar.

1. Metanolning qo'llanish sohalarin aytib bering?

2. Metanol sintezi uchun qo'llaniladigan gazlardi sintezlashning funktsional sxemasin ko'rsating?

3. Metanolni sintezlash bosqichlarining kimyoviy reaktsiyalarin yozib bering?

4. Metanol sintezi mexanizmini tushintirib bering?

5. Metil spirti katta lizatorlari qanday bo'lishi kerak?