Auditorlıq iskerligin ámelge asırıw procesinde auditorlıq standartlarına ámel etiw audit sapasın hám onıń nátiyjeleriniń isenimliligin támiynleydi.
Házirgi waqıtta Ózbekistan Respublikası Finans Ministrligi tárepinen usınıs etilip atırǵan Auditorlıq iskerliktiń milliy standartlarınıń (AIMS) mazmunı tómendegishe esaplanadı. (3.1-keste)
№
|
Standarttıń nomeri hám ataması
|
AIMSınıń mazmunı
|
Kúshke kirgen sánesi
|
1
|
2
|
3
|
4
|
№3
|
AIMS «Auditti rejelestiriw»
|
Bul standart «Auditorlıq iskerlik haqqında»ǵı Ózbekistan Respublikası Nızamı, Ózbekistan Respublikası Ministrler Keńesiniń 1999-jıl 10- iyundaǵı «Ózbekistan Respublikası Prezidentiniń Oliy Majlis XIV sessiyasidaǵı shıǵıp sóylewinde keltirilgen tiykarǵı qaǵıydalardı ámelge asırıw ilajları haqqında 296-sanlı qararına tiykarlanıp islep shıǵılǵan hám Ózbekistan Respublikasıda auditorlıq iskerlikti normativlik tártipke salıw usılı bolıp esaplanadı.
|
01.01.
2000
|
№4
|
AIMS «Auditorlıq shólkemlerdiń ishki standartları-na qoyılatuǵın talaplar»
|
Auditorlıq shólkemlerdiń birden-bir principlerin iselp shıǵıw, auditorlıq shólkemlerge ishki standartlardı islep shıǵıwa májbúriy talaplardı engiziw, auditorlıq shólkemlerdiń jumısshılarına ishki standartlar talaplarına ámel etiwi boyınsha ishki qadaǵalawdıń ámelge asırılıwınıń tártibiniń bayanı keltirilgen.
|
21.08.
2006
|
№5
|
AIMS «Auditor jumısınıń sapasın qadaǵalaw»
|
Auditorlar xızmeti sapası ústinen qadaǵalaw júrgiziw normativleriniń anıqlanıwı hám belgileniwi bul standarttıń maqseti bolıp esaplanadı.
|
01.01.
2000
|
№6
|
AIMS «Auditti hújjetlesti-riw»
|
Auditorlıq shólkemi (auditor) tárepinen audittiń jumıs hújjetlerin tayarlawǵa tiyisli birden-bir talaplardıń belgileniwi bul standarttıń maqseti bolıp esaplanadı.
Tómendegiler standarttıń maqseti bolıp esaplanadı:
Auditti hújjetlestiriwdiń uluwmalıq principlerin qáliplestiriw;
Audit jumıs hújjetleri forması hám mazmunına qoyılatuǵın talaplardı keltiriw;
Jumıs hújjetlerin dúziw hám saqlaw tártibin túsindiriw.
Jumıs hújjetlerin tuwrı rásmiylestiriw:
Audittiń rejelestiriliwi hám ótkeriliwi, audit procesinde analizdiń ámelge asırılıwı waqtında járdem beredi;
Pikir bildiriliwi ushın ótkerilgen audittiń nátiyjeleri haqqında gúwalıq beredi.
|
01.01.
2000
|
№9
|
AIMS «Áhmiyetlilik hám audit riski»
|
Xojalıq júritiwshi subyekt auditin ótkeriw dawamında payda bolatuǵın auditte áhmiyetlilik dárejesin bahalaw máseleleri boyınsha auditorlıq shólkeminiń háreketlirin blgilew standarttıń maqseti bolıp tabıladı.
Tómendegiler standarttıń wazıypaları esaplanadı:
Auditte áhmiyetlilik dárejesi túsinigin belgilew hám onı esaplaw tártibi.
Auditte táwekelshilik túsinigi hám onıń tiykarǵı quramlıq bólimlerin belgilew.
Mine usı túsiniklerden Auditti ámelge asırıw dawamında paydalanıp, auditorlıq shólkemleri ámel qılıwları shárt bolǵan birden-bir talaplardı bayan etiw.
|
01.01.
2000
|
№10
|
AIMS «Finanslıq esabatlar quramındaǵı basqa maǵlıwmat-lar»
|
Bul standarttıń maqseti finans esabatında kórsetilgen basqa maǵlıwmattıń durıslıǵın anıqlaw ushın auditorlıq qáde-qaǵıydaların belgilew bolıp esaplanadı.
|
01.01.
2000
|
№11
|
AIMS «Maǵlıwmat-lardı kompyuterde islew (MKI) shárayatında audit ótkeriw»
|
Tekserilip atırǵan xojalıq júritiwshi subyektte ámel qılıp atırǵan kompyuterde islengen maǵlıwmatlar (tekst dawamında-KIM) sisteması shárayaında ámelge asırıwda auditorlıq shólkeminiń ámeliy háreketlerin anıqlaw bul standarttıń maqseti esaplanadı.
Tómendegiler standarttıń wazıypaları bolıp esaplanadı:
Auditorlıq shólkemlerge olardıń KIM sisteması shárayatında audit ótkeriwinde qoyılatuǵın tiykarǵı talaplardıń kórsetiliwi.
Auditorlıq shólkemi tárepinen tekseriletuǵın xojalıq júritiwshi subyekt tárepinen paydalanılıp atırǵan KIM sistemasın bahalaw ushın tartılǵan qániygelerge qarata tiykarǵı talaplardıń belgileniwi.
KIM ortalıǵında Auditti rejalestiriw qásiyetleriniń bayanı
KIM shárayatlarında auditorlıq táwekelshiligin belgilew.
KIM shárayatlarında basqarıw quralların belgilew.
|
01.01.
2000
|
№13
|
AIMS «Analitikalıq ámeller»
|
Auditorlıq shólkemi tárepinen analitikalıq ilájlardıń orınlanıwında qollanılutuǵın normativlerdiń belgileniwi standarttıń maqseti bolıp esaplanadı.
Standarttıń wazıypaları:
Analitikalıq ilájlardı óikeriw maqsetlerin belgilew.
Analitikalıq ilájlar túrleriniń klassifikaciyası.
Analitikalıq ilájlardı orıelaw tártibi hám usılların belgilew.
Analitikalıq ilájlar nátiyjeleri alınǵannan keyin auditorlıq shólkeminiń háreketlerin tártipke salıw.
|
01.01.
2000
|
№ 14
|
AIMS «Auditorlıq tańlaw»
|
Tekserilip atırǵan jamlanmaniń auditorlıq shólkemi ushın maǵlıwmatlar tanlesi qaǵıydaların anıqlaw hám usı jol menen alınǵan nátiyjelerdi bahalaw standarttıń maqseti bolıp esaplanadı.
|
01.01.
2000
|
№ 16
|
AIMS «Ekspert xızmetinen paydalanıw»
|
Standarttıń maqseti auditorlıq shólkeminiń auditorlıq tekseriwine ekspertti tartıw hám onıń jumıs nátiyjelerinen paydalanıwǵa tiyisli háreketlerin belgilew bolıp esaplanadı.
Standarttıń wazıypaları tómendegilerden ibarat:
Ekspertti belgilew tártibin bayanlaw.
Ekspert xızmeti nátiyjelerin rásmiylestiriwge tiyisli talaplardı bayan etiw.
Ekspert xızmeti nátiyjelerinen paydalanıw tártibin bayan etiw.
|
01.01.
2000
|
№ 24
|
AIMS «Finanslıq esabattıń buzıp kórsetilgenligi anıqlanǵanda auditorlıq shólkemniń is tutıwı»
|
Bul standarttıń maqseti bolıp barlıq audit ótkeriwshi shólkemlerge májbúriy bolıp tabıladı.
|
10.07.
2001
|
№ 25
|
AIMS «Audit tekseriwi ótkerilgende normativlik huqıqıy hújjetlerge ámel etiliwin tekseriw»
|
Bul standart maqseti auditorlıq shólkeminiń ishki qadaǵalaw sisteması tárepinen aniqlanbaǵan yamasa administraciya bergen maǵlıwmatlar kiritilmegen bolsa, auditor xojalıq júritiwshi subyekttıń ishki qadaǵalaw sistemasın qayta tekseredi, onıń nátiyjeliligin, sonday-aq administraciya beretuǵın maǵlıwmatlardıń tuwrılıq dárejesin bahalaydı hám auditorlıq esabatına tiyisli jazıwdı jazadı. Bul standart talapları auditorlıq tekseriwlerin ótkeriw waqtında barlıq auditorlıq shólkemleri ushın májbúriy esaplanadı.
|
10.03.
2003
|
№ 31
|
AIMS «Xojalıq júritiwshi subyekt iskerligi (biznesi) menen tanısıw»
|
Bul úlgi dizim auditorlıq tekseriwden ótkeriliwi lazım bolǵan xojalıq júritiwshi subyekt iskerligi menen tanısıw waqtında kórip shıǵılıwı múmkin bolǵan bir qatar tiykarǵı máselelerdi óz ishine aladı hám ol tolıq emes.
|
01.07.
2001
|
№ 50
|
AIMS «Audit dálili»
|
Bul standarttıń maqseti auditorlıq tekseriwi payıtında alınatuǵın auditorlıq dálillerdiń muǵdarına, sapasına, sonday-aq, auditorlıq dálillerdi alıw maqsetinde orınlanatuǵın ámellerge qarata talaplardı belgilewden ibarat. Bul standarttıń talapları auditorlıq tekseriwin ótkeriwde barlıq auditorlıq shólkemleri ushın májbúriy bolıp esaplanadı.
|
29.04.
2002
|
№ 55
|
AIMS «Óz-ara baylanıslı tárepler ortasındaǵı shártnamalar boyınsha audit dálillerin alıw basqıshları»
|
Bul standarttıń maqseti óz-ara baylanıslı shaxslar menen baylanıslı kelisimlerdi anıqlaw maqsetlerinde auditorlıq shólkemi tárepinen orınlanatuǵın auditorlıq usıllardı anıqlaw bolıp esaplanadı. Bul standarttıń talapları auditorlıq tekseriwlerin ótkeriwde barlıq auditorlıq shólkemleri ushın májbúriy bolıp esaplanadı.
|
10.03.
2003
|
№ 56
|
AIMS «Finanslıq esabat dúzilgennen keyingi hádiyseler»
|
Standarttıń maqseti finanslıq esabat dúzilgen sáneden keyin, biraq auditorlıq juwmaǵı imzalanǵanǵa shekem yamasa auditorlıq juwmaǵı imzalanǵannan keyin, biraq tekseriletuǵın xojalıq júritiwshi subyekttiń finanslıq esabatı daǵaza etiletuǵın sánege shekem júz bergen hádiyse hám dáliller, sonday-aq finanslıq esabat daǵaza etilgennen soń júz bergen hádiyseler onıń mazmunı hám durıslıǵına tásir kórsetgen jaǵdayda auditorlıq shólkeminiń háreketlerin anıqlaw esaplanadı. Bul standart talapları auditorlıq iskerlikti ámelge asırıw waqtında barlıq auditorlıq shólkemleri ushın májbúriy bolıp esaplanadı.
|
23.04.
2003
|
№ 60
|
AIMS «Basqa auditor jumısı nátiyjelerinen paydalanıw»
|
Bul standarttıń maqseti auditor basqa auditor (auditorlar) tárepinen xojalıq júritiwshi subyekttıń bir yamasa bir neshshe bólimlerinde ótkerilgen auditorlıq tekseriwi nátiyjelerinen aydalanıp, xojalıq júritiwshi subyekttiń finanslıq esabatı haqqında auditorlıq juwmaǵın tayarlaytuǵın jaǵdaylar ushın normativ hám qaǵıydalardı belgilew bolıp esaplanadı. Bul standart talapları auditorlıq iskerliktiámelge asırıw waqtında barlıq auditorlıq shólkemleri ushın májbúriy bolıp esaplanadı.
|
02.03.
2003
|
№ 70
|
AIMS «Audit esabatı hám finanslıq esabat haqqındaǵı audit juwmaǵı»
|
Standarttıń maqseti auditorlıq shólkemi tárepinen ótkerilgen auditorlıq tekseriwi nátiyjeleri boyınsha auditorlıq esabatı hám auditorlıq juwmaǵın dúziwniń birden-bir tártibin engiziw bolıp esaplanadı. Bul standart talapları auditorlıq tekseriwin ótkeriw hám xojalıq júritiwshi subyektke auditorlıq esabatı hám de auditorlıq juwmaǵın tapsırıw waqtında barlıq auditorlıq shólkemleri ushın májbúriy bolıp esaplanadı.
|
20.03.
2001
|
№ 80
|
AIMS «Arnawlı máseleni tekseriw nátiyjeleri boyınsha audit esabatı»
|
Standarttıń maqseti arnawlı sawaldı tekseriw nátiyjeleri boyınsha auditor esabatın dúziw tártibin anıqlaw bolıp esaplanadı. Bul standart talapları xojalıq júritiwshi subyektlardıń finanslıq máǵlıwmatların auditorlıq tekseriwden ótkeriw waqtında arnawlı sawaldı (tekst dawamında – arnawlı sawal dep júritiledi) tekseriwde barlıq auditorlıq shólkemleri ushın májbúriy bolıp esaplanadı.
|
01.03.
2003
|
№ 90
|
AIMS «Auditorlıq shólkemlerdiń professional-lıq xqzmetleri»
|
Bul Milliy standarttıń maqseti:
Auditorlıq shólkemleri kórsetetuǵın kásipke tiyisli xızmetleri dizimin;
Kásipke tiyisli xızmetler kórsetiwge shártnama dúziw payıtında sheshiletuǵın ózine tán máselelerdi;
kórsetilgen kásipke tiyisli xızmetlerdiń nátiyjeleri haqqında auditor esabatı mazmunın belgilewden ibarat.
Bul standart talapları kásipke tiyisli xızmetler kórsetilip atırǵanda barlıq auditorlıq shólkemleri ushın májbúriy bolıp esaplanadı.
Auditorlıq shólkemi iskerliginde nıza hújjetleri hám bul standart penen belgilengen hár qanday kásipke tiyisli xızmetlerdi kórsetiwge haqılı.
|
21.03.
2001
|
Auditorlıq iskerliktiń normativlik tártipke salıw sistemasınıń qáliplesiwi hám rawajlanıwında professinal jámáát shólkemleri áhmiyetli orın tutadı.
Associaciya Ózbekistan Respublikasında buxgalterler hám auditorlar kásiplik sheberligin rawajlandırıw hám olardı xalıq aralıq standartlar talaplarına maslastırıwdı támiynleydi. Sonday-aq, buxgalterler hám auditorlardı professional qorǵawda ámeliy járdem kórsetedi.
Audittiń Xalıq aralıq Standartları (3.2-keste) (AXS) Buxgalterlerdiń Xalıq aralıq Federaciyası (BXAF) quramındaǵı auditorlıq Praktikası boyınsha Xalıq aralıq Komitet (APXAK) tárepinen islep shıǵıldı. BXAF 1977-jılı 7-oktyabrde shólkemlestirilgen. Bul federaciyaǵa dúnyadaǵı 100 den aslam mámleketlerdiń, sonıń menen bir qatarda, Ózbekistannıń da milliy buxgalterlik jámáát shólkemleri aǵza bolıp kirgen.
